Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025

Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ)

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) είναι σύνολα κειμένων, διαγραμμάτων και χαρτών με τα οποία καθορίζονται μια σειρά χωροταξικών, πολεοδομικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων, σχετικών με τη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση μιας περιοχής μελέτης.

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια θα ορίσουν:

● Τις χρήσεις της γης.
● Τους όρους και τους περιορισμούς για τη δόμηση.
● Τις οικιστικές περιοχές, τα όρια των οικισμών και τις περιοχές προς πολεοδόμηση.
● Τις περιοχές προστασίας και τις ζώνες ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων.
● Καθώς και τα μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κλπ.

Στην πράξη, με την ολοκλήρωση των σχεδίων θα διατίθενται «χάρτες» και «κείμενα» που θα περιγράφουν με σαφήνεια τι επιτρέπεται να αναπτυχθεί, υπό ποιους όρους δόμησης και σε ποιές περιοχές.

Μετά την ολοκλήρωση των μελετών, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια ελέγχονται ως προς τη νομιμότητα τους από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) και τελικώς εγκρίνονται με Προεδρικό Διάταγμα.

Ως εκ τούτου, με τα νέα αυτά πολεοδομικά εργαλεία αποφεύγονται αντικρουόμενες ερμηνείες και προσφυγές που συχνά καθυστερούν την υλοποίηση πολλών έργων, ενώ διευκολύνονται οι βιώσιμες επενδυτικές δραστηριότητες στη χώρα με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος.

Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια αποτελούνται από:

Την Κύρια Μελέτη ΤΠΣ, στην οποία περιλαμβάνονται επιπλέον τυχόν συμπληρωματικές μελέτες ή τεχνικές εκθέσεις σύμφωνα με τις ανάγκες σχεδιασμού της περιοχής μελέτης (π.χ. Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή, Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, Χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας, πυρκαγιάς, Χάρτες Αξιολόγησης Τρωτότητας σε Εδαφική Διάβρωση, Μελέτη καθορισμού ΖΥΣ, κ.λπ.).

Προκαταρκτική Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας (ΠΜΓΚ), ως υποστηρικτική της Κύριας Μελέτης ΤΠΣ, σε κλίμακα 1:25000 για το σύνολο της περιοχής μελέτης και 1:10000 για τις προς πολεοδόμηση περιοχές και τους οικισμούς που οριοθετούνται για πρώτη φορά, σύμφωνα με τα Παραρτήματα Ι και ΙΙ της υπ’ αρ. 37691/12.09.2007 (Β’ 1902) απόφασης Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., εφόσον η περιοχή δεν καλύπτεται από μελέτη της προηγούμενης περιόδου σχεδιασμού μέσω ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ.

Τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) των προτεινόμενων ρυθμίσεων και κατευθύνσεων που προκύπτουν από την Κύρια Μελέτη.

Μελέτη προσωρινής οριοθέτησης των υφιστάμενων υδατορεμάτων, εντός των νέων προς πολεοδόμηση περιοχών και των οικισμών που οριοθετούνται για πρώτη φορά μέσω του ΤΠΣ, ως υποστηρικτική της Κύριας Μελέτης (σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 του ν.4258/2014)

Η μελέτη και η έγκριση του ΤΠΣ συντελείται σε δύο φάσεις. Η 1η φάση αφορά την εκπόνηση της μελέτης και η 2η τις διαδικασίες έγκρισής της.

Η 1η φάση (εκπόνηση της μελέτης), διακρίνεται σε δύο (2) διακριτά στάδια, ως εξής:

Στάδιο #1

Περιλαμβάνει τη διάγνωση των δυνατοτήτων και των προβλημάτων χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης, την αξιολόγηση των χωρικών, γεωλογικών και περιβαλλοντικών δεδομένων, τη διατύπωση των εναλλακτικών σεναρίων χωρικής ανάπτυξης και την αρχική πρόταση χωρικής οργάνωσης, χρήσεων γης και όρων δόμησης της περιοχής μελέτης.

Στην Ενότητα 1 «Ανάλυση χωρικών δεδομένων» (Κεφ.Α1-Α8), περιλαμβάνεται η καταγραφή, επεξεργασία και ο σχολιασμός των βασικών χωρικών παραμέτρων καθώς και ο εντοπισμός των τάσεων και προοπτικών χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης των οικισμών εντός αυτής, προκειμένου στη συνέχεια στην Ενότητα 2 «Αξιολόγηση χωρικών, γεωλογικών και περιβαλλοντικών δεδομένων, διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων χωρικής ανάπτυξης και επιλογή του επικρατέστερου (αρχική πρόταση)» (Κεφ.Α9-Α10, εναλλακτικά σενάρια, αρχική πρόταση) να γίνει η συσχέτιση των κατευθύνσεων του υπερκείμενου χωρικού σχεδιασμού, άλλων πολιτικών που αλληλεπιδρούν με αυτόν και των εισροών από τις υποστηρικτικές μελέτες, με τα τοπικά δεδομένα που έχουν καταγραφεί στην Ενότητα 1.

Αξιολογούνται, λοιπόν, όλα τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί και εξάγονται τα σχετικά συμπεράσματα ώστε να είναι εφικτός ο προσδιορισμός των εναλλακτικών σεναρίων για την περιοχή μελέτης αλλά και η τεκμηρίωση της επιλογής του επικρατέστερου. Στη διαδικασία αυτή αναλύονται πρώτα οι υφιστάμενες δυνατότητες και οι κίνδυνοι που υπάρχουν στην περιοχή μελέτης βάσει κριτηρίων βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης και για κάθε σενάριο ξεχωριστά επιπλέον δε, λαμβάνονται υπόψιν οι απόψεις και τα σχόλια του κοινού.

Η συμμετοχή του κοινού γίνεται κατά τη διάρκεια εξέλιξης του 1ου σταδίου της μελέτης ΤΠΣ και ολοκληρώνεται,όταν η μελέτη φτάσει σε ώριμο επίπεδο, αφού παρουσιαστούν δημόσια τα εναλλακτικά σενάρια ανάπτυξης της περιοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αρχή σχεδιασμού μπορεί να χρησιμοποιεί οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο, όπως ηλεκτρονικά μέσα, δημόσιες ακροάσεις και συνεντεύξεις, ανοιχτές συζητήσεις, διάλογο μέσω διαδικτύου, ημερίδες κ.λπ. που κατά την κρίση της καθιστά ουσιαστική τη συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων και του κοινού.

Στάδιο #2

Περιλαμβάνει την τήρηση της επίσημης διαδικασίας διαβούλευσης επί των προτάσεων της μελέτης ΤΠΣ, την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης και την οριστικοποίηση της πρότασης. Ειδικότερα, το 2ο Στάδιο της εκπόνησης της μελέτης έχει ως στόχο την οριστική διατύπωση της πρότασης του ΤΠΣ, όπως αυτή απορρέει από το τελικώς επιλεγέν σενάριο και αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία της διαβούλευσης της τελικής πρότασης. Και αυτό το στάδιο περιλαμβάνει δύο (2) Ενότητες:

Στην Ενότητα 1: «Χωρικές κατευθύνσεις» παρουσιάζονται σε επιχειρησιακό επίπεδο οι επιλογές του επικρατέστερου σεναρίου και το χωρικό πρότυπο σχεδιασμού ολόκληρης της περιοχή μελέτης, το οποίο αποτελεί τη βάση για τη διατύπωση στη συνέχεια ενός δομικού σχεδίου, κατευθυντήριου χαρακτήρα.

Ακολουθεί η Ενότητα 2: «Αναλυτικές ρυθμίσεις – Πρόγραμμα εφαρμογής», όπου προσδιορίζονται αναλυτικά οι χωρικές ρυθμίσεις και κατευθύνσεις για την περιοχή μελέτης και παρουσιάζεται η συνολική πρόταση της ρύθμισης του χώρου, όπως θα ισχύσει μετά την έγκριση και θεσμοθέτηση του ΤΠΣ.

Η 2η φάση περιλαμβάνει τις διαδικασίες έγκρισης της μελέτης ΤΠΣ, τη γνωμοδότηση των αρμόδιων θεσμικών οργάνων, τον έλεγχο νομιμότητας από το ΣτΕ και την έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.

Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ)

Τα Ειδικά Πολεοδομικά σχέδια με Αναθέτουσα Αρχή το Δημόσιο, αναφέρονται σε εκτεταμένες γεωγραφικές ενότητες ή και Δημοτικές Ενότητες ή Δήμους και εξομοιώνονται τοις πράγμασι με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια. Εκπονούνται για τις περιπτώσεις ανάγκης ταχείας ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού από την πολιτεία, λόγω κρίσιμων χωρικών προβλημάτων που επιβάλλουν την άμεση αντιμετώπιση ή την αποτροπή δημιουργίας τετελεσμένων καταστάσεων που οφείλονται σε έλλειψη ή ανεπάρκεια πολεοδομικού σχεδιασμού.

Τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια αποτελούνται από:

Την Κύρια Μελέτη του ΕΠΣ που αφορά τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Προσδιορίζει μέσω ρυθμίσεων και κατευθύνσεων την στρατηγική χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης στην περιοχή επέμβασης και όταν είναι αναγκαίο,υποδομές, μέτρα και όρους που είναι αναγκαίοι για την οργανική ενσωμάτωση της περιοχής επέμβασης στην ευρύτερη περιοχή που την περιβάλλει.

Τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) των προτεινόμενων από την κύρια μελέτη ρυθμίσεων και κατευθύνσεων του ΕΠΣ.

Τη Μελέτη Γεωλογικής Καταλληλότητας ως υποστηρικτική της Κύριας Μελέτης του ΕΠΣ, εφόσον απαιτείται.

Τη Μελέτη προσωρινής οριοθέτησης των υφιστάμενων υδατορεμάτων εντός των νέων προς πολεοδόμηση περιοχών, ως υποστηρικτική της Κύριας Μελέτης του ΕΠΣ. Στις περιπτώσεις όπου εκπονείται και Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής (ΡΣΕ) απαιτείται η οριστική οριοθέτηση των υδατορεμάτων.

Άλλες υποστηρικτικές μελέτες ή συμβουλευτικές υπηρεσίες, η αναγκαιότητα των οποίων προκύπτει από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της περιοχής επέμβασης, όπως π.χ. Συγκοινωνιακή μελέτη κ.λπ.

Η μελέτη και η έγκριση του ΕΠΣ συντελείται σε δύο φάσεις. Η 1η φάση αφορά την εκπόνηση της μελέτης και η 2η τις διαδικασίες έγκρισής της. Ωστόσο, η 1η φάση (εκπόνηση της μελέτης), υλοποιείται σε ένα στάδιο και διακρίνεται σε δύο (2) υποενότητες, ως εξής:

Α’ Ενότητα: Διάγνωση

Η Διάγνωση αναλύει και αξιολογεί τα χωρικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής και οφείλει να κάνει τη σύνδεση των τοπικών δεδομένων και πολιτικών και των χωρικών τους επιπτώσεων στη ζώνη άμεσης επιρροής και στην περιοχή επέμβασης. Η Α’ Ενότητα ενσωματώνει και στοιχεία από τυχόν υφιστάμενες κυκλοφοριακές μελέτες, Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας ή άλλες μελέτες αν υπάρχουν.

Ειδικότερα, η Υποενότητα 1 (Ανάλυση χωρικών δεδομένων) αποσκοπεί στην καταγραφή, επεξεργασία και σχολιασμό βασικών χωρικών παραμέτρων που είναι απαραίτητες για τη διατύπωση της πρότασης χωρικής οργάνωσης της περιοχής επέμβασης, και στον εντοπισμό των τάσεων και προοπτικών χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης.

Η Υποενότητα 2 (Αξιολόγηση χωρικών, γεωλογικών και περιβαλλοντικών δεδομένων και σενάρια βασικών επιλογών) αποσκοπεί πρώτον στη συσχέτιση των κατευθύνσεων του υπερκείμενου χωρικού σχεδιασμού και άλλων πολιτικών που έχουν καταγραφεί στην Υποενότητα 1, δεύτερον στην αξιολόγηση των δεδομένων της ανάλυση και την εξαγωγή συμπερασμάτων, τρίτον, στον προσδιορισμό εναλλακτικών σεναρίων και στον εντοπισμό των υφιστάμενων Πλεονεκτημάτων/Δυνατοτήτων και των Μειονεκτημάτων/Κινδύνων στην περιοχή μελέτης στη βάση κριτηρίων βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης για κάθε εναλλακτικό σενάριο και τέλος στην τεκμηρίωση επιλογής του επικρατέστερου μεταξύ αυτών.

Το προτεινόμενο σενάριο αναπτύσσεται σε μεγαλύτερο βάθος, ούτως ώστε να δοθεί σαφής εικόνα των βασικών στοιχείων της πρότασης που θα διαμορφωθεί στην επόμενη δεύτερη Ενότητα του ΕΠΣ. Στη διαδικασία εξέλιξης της Α’ Ενότητας του ΕΠΣ και κατά την επιλογή του προτεινόμενου σεναρίου ανάπτυξης της περιοχής επέμβασης λαμβάνονται υπόψιν, εκτός των δεδομένων και στοιχείων της μελέτης, και οι απόψεις και τα σχόλια του κοινού.

Β’ Ενότητα: Πρόταση του ΕΠΣ

Η ενότητα αυτή έχει ως στόχο την αναλυτική διατύπωση της Πρότασης του ΕΠΣ, όπως αυτή απορρέει από το τελικώς επιλεγέν σενάριο με βάση τις σχετικές κατευθύνσεις της επίβλεψης της μελέτης. Περιλαμβάνει επίσης δύο Υποενότητες. Στην Υποενότητα 1 (Χωρικές κατευθύνσεις) παρουσιάζονται με επιχειρησιακό χαρακτήρα, για την περιοχή επέμβασης, οι προτάσεις του επιλεγέντος σεναρίου και στην Υποενότητα 2 (Αναλυτικές ρυθμίσεις - Πρόγραμμα εφαρμογής), προσδιορίζονται αναλυτικά οι χωρικές ρυθμίσεις και κατευθύνσεις για την περιοχή επέμβασης.

Η 2η φάση περιλαμβάνει τις διαδικασίες έγκρισης της μελέτης ΕΠΣ, τη γνωμοδότηση των αρμόδιων θεσμικών οργάνων, τον έλεγχο νομιμότητας από το ΣτΕ και την έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.