Ο Δήμος Ξηρομέρου βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας και βρέχεται δυτικά από το Ιόνιο πέλαγος σε μια ακτογραμμή συνολικού μήκους 76χλμ. περίπου. Ανατολικά συνορεύει με τον Δήμο Αγρινίου, βόρεια με το Δήμο Άκτιου-Βόνιτσας και νότα με τον Δήμο Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου.

Στον Δήμο συναντάται το νότιο τμήμα της οροσειράς των Ακαρνανικών Όρεων. Το σύνολο του Δήμου περιλαμβάνει τόσο ορεινές όσο και πεδινές εκτάσεις. 

Πίνακας: Δημοτικές/Τοπικές Κοινότητες και οικισμοί των ΔΕ Αστακού, Αλυζίας, Φυτειών Δήμου Ξηρομέρου

●       Ο μόνιμος πληθυσμός στο σύνολο του Δήμου Ξηρομέρου ανέρχεται σε 11.737 κατοίκους (απογραφή ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2011).

●       Στη ΔΕ Αστακού συγκεντρώνεται το 56%, στη ΔΕ Αλυζίας το 25,6% και στη ΔΕ Φυτειών το 18,6% του πληθυσμού του Δήμου.

●       Από την ανάλυση των βασικών στοιχείων για την μεταβολή του πληθυσμού του Δήμου στο σύνολο του, προκύπτει ότι σε βάθος τριών δεκαετιών (1991, 2001, 2011) ο πληθυσμός παρουσίασε μείωση της τάξεως του 22%. Σε όλες τις υπο μελέτη Δημοτικές Ενότητες καταγράφεται μείωση του πληθυσμού κατά τα έτη 1991-2011, με σημαντικότερη στη ΔΕ Φυτειών, όπου ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 30%.

Πίνακας: Πληθυσμιακή εξέλιξη των ΔΕ Αστακού, Αλυζίας, Φυτειών Δήμου Ξηρομέρου 1991-20012011 (πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.)

* Στον παραπάνω πίνακα δεν περιλαμβάνονται οι οικισμοί με μηδενικό πληθυσμό βάσει της απογραφής της ΕΛ.ΣΤΑΤ. (2011).

Σύμφωνα με τον ν.3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011) Αρθ. 5, ως σημαντικά στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος (οικοτόπων και ειδών) είναι οι περιοχές Natura, τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ), τα Εθνικά Πάρκα, οι Εθνικοί Δρυμοί κ.λπ. 

Στην περιοχή του Δήμου Ξηρομέρου εντοπίζονται τα εξής σημαντικά στοιχεία και προστατευόμενες περιοχές φυσικού περιβάλλοντος:

●       Δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000: Δέλτα Αχελώου, Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτολικού, Εκβολές Εύηνου, Νήσοι Εχινάδες, Νήσος Πεταλάς (GR2310001), Λίμνη Οζερός (GR2310008), Λίμνη Αμβρακία (GR2310007), Εσωτερικό Αρχιπέλαγος Ιονίου (Μεγανήσι, Αρκούδι, Άτοκος, Βρωμονας) (GR2220003), Δέλτα Αχελώου, Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτολικού και Εκβολές Εύηνου, Νήσοι Εχινάδες, Νήσος Πεταλάς, Δυτικός Αράκυνθος και Στενά Κλεισούρας (GR2310015), Όρος Τσερέκας (Ακαρνανικά) (GR2310011), Λίμνη Αμβρακία (GR2310016)

●       Υγρότοποι Ramsar: Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου

●       Εθνικά Πάρκα: Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού (ΦΕΚ 477/Β/31-052006)

●       Καταφύγια Άγριας Ζωής: Πεταλάς (Αμφιλοχίας-Κεχρινιάς-Παπαδάτου-Στάνου) (ΦΕΚ 834/Β/1979), Καντήλια-Βαλτί (Αστακού) (ΦΕΚ 452/Β/1985)

●       Υγρότοποι: Προστασία των υγροτόπων λιμνοθαλασσών Μεσολλογίου - Αιτωλικού (ΦΕΚ 755/Β/1993). Περιλαμβάνεται ο υγρότοπος στον οικισμό Βαλτί.

Πέραν των ανωτέρω θεσμοθετημένων προστατευόμενων περιοχών, στην περιοχή του Αστακού βρίσκεται και το μοναδικό Βελανιδοδάσος Ξηρομέρου, το μεγαλύτερο σε έκταση δάσος ήμερης Βελανιδιάς στην περιοχή των Βαλκανίων, που αποτελεί δασικό Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Η έκτασή του περιλαμβάνει την παραθαλάσσια περιοχή του όρμου του Αστακού και του Πλατυγιαλίου, δυτικά, ως τον ποταμό Αχελώο, ανατολικά και τη Λίμνη Οζερό, βορειοανατολικά.