Η Θήρα είναι μεγάλο τουριστικό κέντρο και η καλλιεργήσιμη, πεδινή της περιοχή στα ανατολικά είναι από τις σημαντικότερες των Κυκλάδων. Επιπλέον χαρακτηρίζεται από πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.  

Ειδικότερα, το νησί της Σαντορίνης (Νήσος Θήρας) μαζί με τα νησιά Παλαιά και Νέα Καμένη, Ασπρονήσι και Θηρασιά έχουν χαρακτηριστεί ως τόποι ιστορικοί και με ιδιαίτερο Φυσικό Κάλλος (ΤΙΦΚ) βάσει των υπ΄ αριθμών 23732/28.9-7.10.1972 (ΦΕΚ 820/Β/1972), 23732/22-23.12.1972 (ΦΕΚ 1127/Β/1972) και 10977/1967 (ΦΕΚ 352/Β/1967) Υπουργικών Αποφάσεων. Η κατάσταση του τοπίου στην Σαντορίνη, κρίνεται καλή αλλά με πολύ επείγουσα προτεραιότητα προστασίας καθώς η συνεχής οικοδόμηση, η συνεχής διάνοιξη νέων δρόμων, η αύξηση της κυκλοφορίας οχημάτων, η συνεχής και ανεξέλεγκτη αύξηση των τουριστικών εγκαταστάσεων τείνουν να υποβαθμίσουν το μοναδικό αυτό νησί. 

Τα ηφαιστειογενή και σπάνια γεωμορφολογικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά της Θήρας (ενεργό ηφαίστειο, καλντέρα, κ.α.), αλλά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του  ανθρωπογενούς τοπίου (υπόσκαφα κτίρια, αναβαθμίδες ή πεζούλες κ.α) δημιουργούν ένα σπάνιο τοπίο που χρήζει προστασίας και ανάδειξης, και ταυτόχρονα πρέπει να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις, όπως αυτή της κλιματικής αλλαγής.  

Επιπλέον, το σύμπλεγμα νήσων Σαντορίνης έχει πλούσια ιστορία, η οποία συνεπάγεται την ύπαρξη μεγάλης πολιτιστικής κληρονομίας και μνημείων, αλλά και σημαντικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, όσον αφορά ιδιαίτερα την πολεοδομική οργάνωση και αρχιτεκτονική των οικισμών. Οι πιο σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι είναι αυτός του Ακρωτηρίου (προϊστορικός οικισμός) και της αρχαίας Θήρας. Επίσης, υπάρχουν αξιόλογα μνημεία όπως τα Καστέλια με σημαντικότερο το Καστέλι "Σκάρος" στο Ημεροβίγλι, τα αρχοντικά των πλοικτητών του 19ου αιώνα ή αλλιώς καπετανόσπιτα τα οποία εντοπίζονται στο οικισμό Σιδερά της Οίας (π.χ. το Καπετανόσπιτο Ε.Ι. Μανωλέσου (1867) είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αρχοντικού στη Σαντορίνη), οι ανεμόμυλοι κτλ.  

Τέλος, στη Σαντορίνη η πλειονότητα των οικισμών είναι παραδοσιακοί, ενώ ελάχιστοι αποτελούν εξαίρεση, όπως το Καμάρι, ο Περίβολος και η Περίσσα. Η προσπάθεια χαρακτηρισμού κάποιων οικισμών ως «Παραδοσιακοί» ξεκίνησε το 1978 (Βόθωνας, Εμπορείο, Φηρά, Μεγαλοχώρι, Οία και Πύργος). Στη συνέχεια, με το 17.06.1988 Π.Δ περί «Χαρακτηρισμού οικισμών του Νομού Κυκλάδων ως παραδοσιακών και ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης αυτών» (ΦΕΚ 504/Δ/1988), οι περισσότεροι οικισμοί της Σαντορίνης χαρακτηρίζονται ως παραδοσιακοί και θεσπίζονται ειδικοί όροι για την δόμησή τους.