Ιστορικό Θεσμικού Πλαισίου Σχεδιασμού του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων Ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων απαρτίζεται από 8 Δημοτικές Ενότητες.: Δ.Ε. Κερκυραίων, Δ.Ε. Παλαιοκαστριτών, Δ.Ε. Παρελίων, Δ.Ε. Αχιλλείων, Δ.Ε. Φαιάκων, Δ.Ε. Ερεικούσσας, Δ.Ε. Μαθρακίου και Δ.Ε. Οθωνών. Εξετάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού για κάθε μία από τις Δ.Ε. προκύπτει ότι από τις οχτώ (8) Δ.Ε. μόνο οι τρεις (3) διαθέτουν τον παρακάτω σχεδιασμό:

Η Δ.Ε. Κερκυραίων διαθέτει Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.), το οποίο εγκρίθηκε το 1987 με την υπ’ αριθμ. 78140/3271/12.11.1986 (ΦΕΚ 55 Δ’/05.02.1987) Απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. κατά την εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 1337/1983 (ΦΕΚ 33 Α’/14.03.1983) προβλέποντας δεκατρείς (13) Πολεοδομικές Ενότητες. Το 1993 πραγματοποιήθηκε η εκ’ νέου δημοσίευση με την υπ’ αριθμ. 73359/4008/06.06.1993 Απόφαση του Υφυπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. (ΦΕΚ 1313 Δ’/06.10.1993) για την τροποποίηση του εν λόγω ΓΠΣ. Έπειτα από μία δεκαετία και συγκεκριμένα το 2003, αναδημοσιεύτηκε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Κερκυραίων λόγω νέας τροποποίησης αυτού, η οποία εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 23593/10.06.2003 Απόφαση του Υφυπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. (ΦΕΚ 725 Δ’/10.07.2003). Ωστόσο, σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε εκ νέου δημοσίευση του ΓΠΣ του Δήμου Κερκυραίων λόγω νέας τροποποίησης αντικαθιστώντας την προηγούμενη Απόφαση. Η νέα αυτή τροποποίηση εγκρίθηκε το 2008 με την υπ’ αριθμ. 27148/20.06.2008 Απόφαση του Υφυπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. (ΦΕΚ 283 ΑΑΠ/10.07.2008), η οποία μετά από μια σειρά προσφυγών που έγιναν αποδεκτές, με τις αποφάσεις 2061/2018 και ΣτΕ 2062/2018, ακυρώθηκε εν μέρει για τυπικούς λόγους (δημοσιοποίησης κατά τη διαδικασία έγκρισης).

Επιπλέον, στη Δ.Ε. Κερκυραίων έχουν εγκριθεί Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, οι οποίες αφορούν την περιοχή «Αλυκές – Γουβιά». Συγκεκριμένα έχουν εγκριθεί:

το 1972 με το Π.Δ./27.10.1972 (ΦΕΚ 307 Δ΄/14.11.1972) ο καθορισμός ζωνών δόμησης και των όρων δόμησης στην περιοχή «Αλυκές – Γουβιά» Κέρκυρας, 

το 1979 με το Π.Δ./30.01.1979 (ΦΕΚ 75 Δ΄/06.02.1979) η αναθεώρηση των όρων δόμησης στην εκτός σχεδίου πόλης και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 «Αλυκές – Γουβιά» Κέρκυρας.

Στην εν λόγω περιοχή (Αλυκές – Γουβιά) το 1990 με το Π.Δ./08.11.1990 (ΦΕΚ 671 Δ΄/30.11.1990) εγκρίθηκε τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο (στην εκτός σχεδίου περιοχή «Γουβιά» του Δήμου Κερκυραίων) για τον καθορισμό χώρου Μαρίνας και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού και το 2017 εγκρίθηκε με την υπ’ αριθ. 11217/27.06.2017 Απόφαση των Υπουργών ΠΕΝ και Τουρισμού (ΦΕΚ 159 ΑΑΠ/19.07.2017) τροποποίηση χωροθέτησης και έγκριση περιβαλλοντικών όρων Τουριστικού Λιμένα Γουβιών Κέρκυρας.

Σε χαμηλότερο επίπεδο αναφοράς, μέχρι σήμερα εντός της Δημοτικής Ενότητας Κερκυραίων έχουν εγκριθεί πέντε (5) Πολεοδομικές Μελέτες στο σύνολο του οικισμού της Κέρκυρας. Συγκεκριμένα:

Το 1987 εγκρίθηκε η Πολεοδομική Μελέτη τμήματος της Πολεοδομικής Ενότητας «Παγκρατέικα» του Δήμου Κερκυραίων (νυν Δ.Ε.) με το Π.Δ./29.05.1987 (ΦΕΚ 554 Δ΄/19.06.1987).

Το ίδιο έτος (1987) εγκρίθηκε και η Πολεοδομική Μελέτη τμήματος Πολεοδομικής Ενότητας Καθολικών Καλογραιών του Δήμου Κέρκυρας (νυν Δ.Ε.) με το Π.Δ./31.07.1987 (ΦΕΚ 792 Δ΄/20.08.1987).

Το 1988 έγινε έγκριση της Πολεοδομικής Μελέτης τμήματος της Πολεοδομικής Ενότητας «Παγκρατέικα» του Δήμου Κερκυραίων (νυν Δ.Ε.) με το Π.Δ./20.10.1988 (ΦΕΚ 848 Δ΄/24.11.1988).

Ένα έτος αργότερα, το 1989, εγκρίθηκε η Πολεοδομική Μελέτη τμήματος της Πολεοδομικής Ενότητας «Κανόνι» του Δήμου Κερκυραίων (νυν Δ.Ε.) με το Π.Δ./13.04.1989 (ΦΕΚ 377 Δ΄/12.05.1989). 

Τέλος, το 1990 εγκρίθηκε η Πολεοδομική Μελέτη τμήματος της Πολεοδομικής Ενότητας «Κανόνι» του Δήμου Κερκυραίων (νυν Δ.Ε.) με το Π.Δ./16.02.1990 (ΦΕΚ 129 Δ΄/15.03.1990).

η Αναθεώρηση του τμήματος του Εγκεκριμένου Ρυμοτομικού Σχεδίου της Πολεοδομικής Ενότητας «Μαντούκι» του Δήμου Κερκυραίων (νυν Δ.Ε.) Ν. Κέρκυρας και η τροποποίηση των όρων δόμησης. Το παρόν εγκρίθηκε το 1997 με την υπ’ αριθμ. ΠΕΡ/252/31.01.1997 Απόφαση Νομάρχη (ΦΕΚ 150 Δ΄/28.02.1997), η Αναθεώρηση του υπόλοιπου Τμήματος του Εγκεκριμένου Ρυμοτομικού Σχεδίου της Πολεοδομικής Ενότητας «Μαντούκι» του Δήμου Κερκυραίων που εγκρίθηκε το 1999 με την υπ’ αριθμ. 8994/30.12.1998 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας (ΦΕΚ 3 Δ΄/13.01.1999) η επέκταση συμπληρωματικού τμήματος της Πολεοδομικής Ενότητας Καθολικών Καλογραιών (περιοχή Πλατυτέρας) στο Δήμο Κέρκυρας (νυν Δ.Ε.), το οποίο εγκρίθηκε το 1998 με την υπ’ αριθμ. 4393/03.07.1998 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας (ΦΕΚ 591 Δ΄/12.08.1998).

Ακόμη, σε παλαιότερη χρονική περίοδο, εντός των ορίων της Δ.Ε. έχουν εγκριθεί: 

Το Ρυμοτομικό Σχέδιο στις συνοικίες Ανεμόμυλος, Γαρίτσα, Φορτιά, Νέα Πόλη και Αγ. Ρόκκος πόλεως Κέρκυρας και των όρων δόμησης αυτών, το οποίο εγκρίθηκε το 1947 με το Β.Δ./06.06.1947 (ΦΕΚ 158 Α΄/04.08.1947), η αναθεώρηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου πόλεως Κέρκυρας, η οποία εγκρίθηκε με το Β.Δ./04-06-1958 (ΦΕΚ 88 Α΄/10-06-1958).

Πέραν των παραπάνω, το 1982 στην εκτός του Ρυμοτομικού Σχεδίου περιοχή του οικισμού Κέρκυρας εγκρίθηκε το Τοπικό Ρυμοτομικό Σχέδιο με το Π.Δ./31.07.1982 (ΦΕΚ 407 Δ΄/26.08.1982), καθορίζοντας χώρο για την ανέγερση εργατικών κατοικιών, αλλά και η Αναθεώρηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου πόλης «Εργατικών Κατοικιών περιοχής Κοτσέλα» της πόλης Κέρκυρας, η οποία εγκρίθηκε το 2001 με την υπ’ αριθμ. 21501ΠΕ/12.06.2001 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας (ΦΕΚ 566 Δ΄/16.06.2001).

Σήμερα στη Δ.Ε. Κερκυραίων έχουν κυρωθεί έξη (6) Πράξεις Εφαρμογής οι οποίες αφορούν τις Πολεοδομικές Μελέτες των Π.Ε. Καθολικών Καλογριών, Παγκρατέικων και Κανονιού. Συγκεκριμένα:

Έχουν κυρωθεί με Απόφαση Νομάρχη Κέρκυρας οι Πράξεις Εφαρμογής της Πολεοδομικής Μελέτης Τμήματος της Π.Ε. «Κανόνι» του Δήμου Κερκυραίων. (ΦΕΚ 377 Δ΄/12-06-1989):

η Α΄ Κύρωση της 1/1996 Πράξης Εφαρμογής της Π.Ε. Κανόνι, η Β΄ Κύρωση της 1/1998 Πράξης Εφαρμογής της Π.Ε. Κανόνι, και η Γ΄ Κύρωση της 2/2005 Πράξης Εφαρμογής της Π.Ε. Κανόνι.

Έχουν κυρωθεί με τις υπ’ αριθμ. 2/2003 & 1/2005 Αποφάσεις  Νομάρχη Κέρκυρας η Πράξη Εφαρμογής της Πολεοδομικής Μελέτης της Π.Ε. «Παγκρατέικα».

Έχει κυρωθεί η Μεμονωμένη Πράξη Εφαρμογής Πλατυτέρας με την υπ’ αριθ. 1/2004 Απόφαση του Νομάρχη Κέρκυρας για την Πολεοδομική Μελέτη Τμήματος της Π.Ε. Καθολικών Καλογραιών του Δήμου Κερκυραίων, ενώ για την ίδια μελέτη έχει γίνει και η τμηματική κύρωση της Πράξης Εφαρμογής με την υπ’ αριθ. 1/2009 Απόφαση Νομάρχη Κέρκυρας, η οποία μέχρι και σήμερα δεν έχει καταχωρηθεί  στο Κτηματολογικό γραφείο. 

Η Δ.Ε. Φαιάκων δεν διαθέτει εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ή Σχέδιο Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.). Εντός των ορίων της εντοπίστηκε μόνο ένα (1) εγκεκριμένο Ρυμοτομικό Σχέδιο Οικισμού στη θέση «ΠΥΡΓΙ» της κοινότητας Αγίου Μάρκου, το οποίο εγκρίθηκε το 1975 με το Π.Δ./08.08.1975 καθορίζοντας παράλληλα τους όρους και περιορισμούς δόμησης των οικοπέδων αυτού (ΦΕΚ 175 Δ΄/28.08.1975). Μέχρι σήμερα στην Δ.Ε. δεν έχουν κυρωθεί Πράξεις Εφαρμογής. Στη συνέχεια το παραπάνω ρυμοτομικό Σχέδιο συμπεριλήφθηκε εντός των ορίων του οικισμού κάτω των 2000 κατοίκων Αγίου Μάρκου.

Αντίστοιχα, και η Δ.Ε. Παρελίων δεν διαθέτει εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ή Σχέδιο Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.). Εντός των ορίων της εντοπίστηκε επίσης μόνο ένα (1) εγκεκριμένο Τοπικό Ρυμοτομικό Σχέδιο στην εκτός εγκεκριμένου σχεδίου περιοχή Αγίου Ιωάννη του Δήμου Παρελίων (νυν Δ.Ε.) Ν. Κέρκυρας, το οποίο εγκρίθηκε το 2006 με την υπ’ αριθμ. 371/13.01.2006 Απόφαση καθορίζοντας παράλληλα χώρο για οικισμό του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) με την ονομασία «ΚΕΡΚΥΡΑ V» και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού (ΦΕΚ 63 Δ΄/03.02.2006). 

Για την Δ.Ε. Παλαιοκαστριτών αναφέρεται ότι εντός των ορίων της δεν υπάρχει εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) ή Σχέδιο Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.). Ωστόσο υπάρχουν δύο (2) Εγκεκριμένες Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου. Η πρώτη εγκρίθηκε το 1980 με το Π.Δ./26.09.1980 (ΦΕΚ 561 Δ΄/08.10.1980) και αφορά την τροποποίηση των όρων δόμησης των γηπέδων των κειμένων εκτός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης Κέρκυρας και εκτός των ορίων των νόμιμων υφιστάμενων προ του έτους 1923 οικισμών, περιοχής Παλαιοκαστρίτσας. Η δεύτερη ζώνη εγκρίθηκε το 1985 με το Π.Δ./15.03.1985 (ΦΕΚ 123 Δ΄/29.03.1985) και αφορά την τροποποίηση των όρων και περιορισμών δόμησης στην εκτός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και εκτός των ορίων των οικισμών προϋφιστάμενων του 1923 περιοχή Παλαιοκαστρίτσας Κέρκυρας.

Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως για τις Δ.Ε. (εκτός της Δ.Ε. Κερκυραίων)  δεν υπάρχουν εγκεκριμένα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (Γ.Π.Σ.) ή Σχέδια Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.), ούτε εγκεκριμένα σχέδια μικρότερου χωρικού επιπέδου (Πολεοδομικές Μελέτες, Ρυμοτομικά Σχέδια ή Τοπικά Ρυμοτομικά Σχέδια).

Στον πίνακα που ακολουθεί συνοψίζονται όλα τα παραπάνω:

Οι πληροφορίες των οικισμών εμφανίζονται στον παρακάτω Πίνακα:

Για την ενίσχυση του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας Διαπόντιων νήσων, λόγω της αναμφίβολης εξάρτησής τους, θεωρείται αναγκαίο να δοθούν παροχές στα μικρότερα αστικά κέντρα και στους οικισμούς οι οποίοι εξαρτώνται από αυτά των αντίστοιχων υπηρεσιών και υποδομών που παρέχουν οι έδρες μεγαλύτερων Δήμων, όπως ο οικισμός της Κέρκυρας.

Για την βελτίωση της τουριστικής ταυτότητας αλλά και μιας παραγωγικής βάσης για την Περιοχή μελέτης προβλέπεται η  ενίσχυση του ρόλου του Δήμου, ο οποίος αποτελεί πόλο εθνικής εμβέλειας, ως ισχυροί πόλοι τουριστικής ανάπτυξης να συμπληρωθούν ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του αγροδιατροφικού προτύπου σε συνδυασμό με τη γαλάζια ανάπτυξη (θαλάσσια οικονομία, προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος).

Τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων σε σχέση με ακίνητα για τα οποία δεν έχει ολοκληρωθεί η απαλλοτρίωση που έχει προβλεφθεί, αφορούν κυρίως το οδικό δίκτυο, τμήματα του οποίου δεν έχουν διανοιχθεί λόγω εκκρεμών απαλλοτριώσεων. Μεταξύ άλλων, σοβαρό ζήτημα προκύπτει στην διάνοιξη του εσωτερικού δακτυλίου της πόλης της Κέρκυρας (οδός Πλατυτέρας), η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα την σύνδεση του αεροδρομίου με το λιμάνι. Επίσης, δεν έχει ολοκληρωθεί η διάνοιξη τμήματος που οδηγεί στο Δικαστικό Μέγαρο της Κέρκυρας της κυρωμένης Πράξης Εφαρμογής της Π.Ε. Παγκρατέικα. Πρέπει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη Π.Ε. είναι αρκετά ελλειμματική, γεγονός που θα οδηγήσει σε σημαντικά συμπεράσματα όταν εκπονηθεί το εν λόγω Επιχειρησιακό Σχέδιο (ΕΣΕΚΚ). Γενικότερα, τα προβλήματα που ανακύπτουν από τη μη ολοκλήρωση του οδικού δικτύου είναι προφανή και εάν συνδυαστούν με τα υπάρχοντα ζητήματα κυκλοφοριακού φόρτου της πόλης οδηγούν σε επιτακτική ανάγκη επίλυσής τους. 

Λοιπά αδύναμα σημεία στην περιοχή μελέτης, έχουν να κάνουν κοινωνικά προβλήματα όπως η εμφάνιση θυλάκων στις οποίες κατοικούν ομάδες πληθυσμού με πολύ χαμηλό εισόδημα ή/και υψηλή ανεργία. Προβλήματα υποδομών σε τουριστικές περιοχές επίσης δυσχεραίνουν τον τουριστικό τομέα ειδικά σε περιόδους μεγάλων προσελεύσεων τουριστών. Την ίδια στιγμή δεν λείπουν αυξημένες περιβαλλοντικές πιέσεις στον παράκτιο χώρο προερχόμενες τόσο από την τουριστική δραστηριότητα όσο και από τις λοιπές παραγωγικές διαδικασίες.

Τέλος εάν και είναι βασικό κομμάτι της περιοχής μελέτης η τουριστική ανάδειξή της, η εποχικότητα της εργασίας δημιουργεί προβλήματα στην τοπική κοινωνία. Για το λόγο αυτό πρέπει να υπάρξει στροφή στην αγροτική και μεταποιητική βάση με την παραγωγή και προώθηση προϊόντων ποιότητας και τοπικής σημασίας αγροδιατροφικού τομέα.

Όσον αφορά το παλιό ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης της Κέρκυρας, που χρονολογείται από το 1958 (Απόφαση περί αναθεωρήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου πόλεως Κέρκυρας ΦΕΚ 88 Α΄/10-6-1958), έχουν υποβληθεί αιτήσεις για άρση της ρυμοτομίας. Η κατεύθυνση μέχρι σήμερα είναι να μην ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός στα τμήματα αυτά που αποτελούν μέρος του ιδιαίτερου αστικού ιστού της πόλης της Κέρκυρας ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο. Ωστόσο, στο τμήμα της Π.Ε. Μαντουκίου και συγκεκριμένα, στην περιοχή που υπάγεται στο ίδιο Σχέδιο Πόλης (1958) και έχει αναθεωρηθεί,  θα ήταν δυνατόν να γίνουν άρσεις ρυμοτομίας είτε απαλλοτριώσεων.  

Επίσης στην περιοχή Κανόνι υπάρχει ένα ιδιαίτερα περίπλοκο καθεστώς καθώς υπάρχουν οφειλόμενες εισφορές λόγω αποζημίωσης μεταξύ ιδιωτών αλλά και μεταξύ ιδιωτών προς τον Δήμο. 

Η έρευνα που θα γίνει προκειμένου να εκπονηθεί το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την εξασφάλιση Κοινόχρηστων και Κοινωφελών χώρων θα αναδείξει το σύνολο των προβλημάτων τόσο στην πόλη της Κέρκυρας όσο και στις υπόλοιπες περιοχές των Δ.Ε. του Δήμου.