ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ - ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΦΗΣ

Σχόλια για το ΤΠΣ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ, 18/9/2025

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ξεκινώ τον σχολιασμό μου με ορισμένες κρίσιμες προκαταρκτικές παρατηρήσεις ως προς την εντελώς προβληματική διαδικασία δημόσιας διαβoύλευσης. Θέλω να σταθώ στην αδιαφανή εως ανύπαρκτη τεκμηρίωση και μεθοδολογία της παρουσίασης των σεναρίων. Τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν τη διαδικασία μη αντικειμενική και ελλιπώς τεκμηριωμένη επιστημονικά. Τα σενάρια που προτείνονται είναι ακατάλληλα να χαρτογραφήσουν τις ανάγκες του νησιού και να προτείνουν σοβαρές λύσεις ή παρεμβάσεις. Συγκεκριμένα:

-Πρώτον η παρουσίαση των σεναρίων είναι ατεκμηρίωτη και παραπλανητική. Βασίζεται σε αναληθή ή ελλιπή στοιχεία για τα πληθυσμιακά και οικονομικά δεδομένα του νησιού. Και αυτό διότι δεν έχει προηγηθεί ΚΑΜΙΑ τεχνική μελέτη που να προσδιορίζει επακριβώς την φέρουσα ικανότητα του νησιού. Πιο συγκεκριμένα ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός ατόμων που φιλοξενούνται στο νησί (ακόμα και κατά την θερινή περίοδο) υπολογίζεται από τους μελετητές σε 1800 άτομα. Ο αριθμός αυτός είναι απολύτως ανακριβής αν αναλογιστεί κανείς ότι:

Α) Ο Μόνιμος πληθυσμός υπολογίζεται σε 1376, με πρόβλεψη για 1510 κατοίκους μέχρι το 2028
Β) Εκατοντάδες ιδιοκτήτες σπιτιών που έχουν την κύρια κατοικία τους εκτός Αστυπάλαιας προστίθενται μαζί με τους συγγενείς τους στο μόνιμο πληθυσμό κατά τη θερινή περίοδο.
Γ) Κατά τη θερινή περίοδο (Ιούνιος-Σεπτέμβριος) εγκαθίστανται στο νησί πολλές δεκάδες εποχιακών εργαζόμενων
Δ) Στην Αστυπάλαια υπάρχουν χιλιάδες κλίνες σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία και Airbnb. Σύμφωνα με την τελευταία -ήδη ξεπερασμένη- ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (2022) και τα διαθέσιμα στοιχεία για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια (2019, Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδας) η Αστυπάλαια το 2022 διέθετε τουλάχιστον 1,61 κλίνες ανά μόνιμο κάτοικο (βλ. Γιώργος Λιάλιος, Αρχιπέλαγος Κλινών με Λίγους Κατοίκους, εφημερίδα Καθημερνή, 08.05.2023). Δηλαδή τουλάχιστον 2210 κλίνες για τουρίστες και επισκέπτες. Ως γνωστόν οι κλίνες αυτές έχουν πληρότητα 70-100% τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο.

ΜΕ ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ Ο ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΠΟΥ ΦΙΛΟΞΕΝΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ 1800 ΑΤΟΜΑ, ΑΛΛΑ ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΤΡΙΠΛΑΣΙΟΣ, ΣΙΓΟΥΡΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΩΝ 5 ή ΚΑΙ 6 ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΑΤΟΜΩΝ.

Πώς μπορεί η μελέτη να αγνοεί αυτό το τόσο κρίσιμο στοιχείο για την φέρουσα ικανότητα του νησιού -την οποία ουδείς έχει προσδιορίσει; Η ίδια η μελετήτρια στο 1.25.00 της παρουσίασης διευκρίνισε τις διόλου αμελητέες συνέπειες αυτής της ανακρίβειας: Αν βάλουμε στη μελέτη τον πραγματικό μέγιστο πληθυσμό του νησιού θα πρέπει «να γίνουμε πιο αυστηροί όσον αφορά τα θέματα του τουρισμού. Οι ζώνες τουρισμού που βάλαμε [στα σενάρια ήπιας και δραστικής ανάπτυξης] να περιοριστούν ακόμα περισσότερο. Οι αρτιότητες να μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο. Και εκεί που μιλάμε για 30 και 40 κλίνες στο μισό νησί να μη μιλάμε για καθόλου κλίνες. Γιατί η φέρουσα ικανότητα θα μας φέρει ένα νησί που σε σχέση με τους μόνιμους κατοίκους έχει διπλάσιο ή τριπλάσο ή τετραπλάσιο εποχιακό πληθυσμό, γεγονός το οποίο θα μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι απαγορεύονται πλέον νέα τουριστικά καταλύματα στο νησί» (απμαγνητοφωνώ αυτολεξεί τα λεγόμενά της από το βίντεο).

Ποια επιστημονικά κριτήρια πληροί μια μελέτη που ΟΜΟΛΟΓΗΜΕΝΑ δεν λαμβάνει υπόψη την πραγματική φέρουσα ικανότητα του νησιού; Και ΠΩΣ ΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΚΑΝΟΥΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ ΤΟΥΣ ΞΕΠΕΡΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ; Ποιος μηχανικός θα δεχόταν να προτείνει την κατασκευή μιας γέφυρας με προδιαγραφές που αντιστοιχούν σε φορτία κατά πολύ μικρότερα από αυτά που θα κληθεί πράγματι να υποστηρίξει; Κανένας, ιδίως αν χρειαζόταν να διασχίσει ο ίδιος τη γέφυρα. Εν προκειμένω όμως τις συνέπειες των προτάσεων που γίνονται σε εντελώς σαθρή βάση δε θα τις υποστούν οι απληροφόρητοι μελετητές αλλά οι κάτοικοι της Αστυπάλαιας.

Είναι ξεκάθαρο πως η ανακρίβεια αυτή ούτε τυχαία είναι, ούτε αμερόληπτη, ούτε αντικειμενική, ούτε επιστημονική. ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΡΥΨΕΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΕΝΟΣ ΚΟΡΕΣΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΗΔΗ ΥΠΕΡΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΟΥ ΝΗΣΙΟΥ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΠΡΙΜΟΔΟΤΗΘΟΥΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΕΡΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ.

Ένας σχεδιασμός που δεν βασίζεται στον πραγματικό μέγιστο πληθυσμό είναι όχι απλά κακομελετημένος, αλλά καταστροφικός και επιζήμιος για το επιβαρυμένο οικοσύστημα του νησιού. ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΕΞ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΜΕΛΕΙΑΣ Η ΜΕΛΕΤΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΑΚΥΡΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΑΠΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΒΑΣΗ. Το δε επιχείρημα πως το ΣτΕ δε θα δεχτεί ανεπίσημα στοιχεία για τον αριθμό των κλινών είναι εντελώς σαθρό. Ας γίνει μια διασταύρωση με στοιχεία που συγκεντρώνουν άλλες κρατικές υπηρεσίες που αδειοδοτούν και φορολογούν τουριστικά καταλύματα.

Πρέπει λοιπόν να γίνει νέος σχεδιασμός που λαμβάνει ως δεδομένο τον πραγματικό μέγιστο εποχιακό πληθυσμό: πέντε-έξι χιλιάδες άνθρωποι. Και συνακόλουθα, όπως είπε η ίδια η μελετήτρια, ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟΥΝ ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, ΠΕΡΙΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΔΗΛΑΔΗ ΤΙΣ ΖΩΝΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ, ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΝΕΩΝ ΚΛΙΝΩΝ, ΚΛΠ.

Τονίζω πως αυτή ειναι μόνο μια από τις πολλές ανακρίβειες της μελέτης. Σημειώνω επίσης πως οι βοσκότοποι του νησιού ξεπερνούν κατά πολύ τα 38.000 στρέμματα που υπολογίζει η μελέτη, προδίδοντας ενδεχομένως έναν σχεδιασμό για τον περιορισμό της πρωτογενούς παραγωγής προς όφελος της μη βιώσιμης περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης.

-Η έλλειψη αμεροληψίας και αντικειμενικότητας της μελέτης, καθώς και η ισχνή επιστημονική της βασιμότητα έγινε εμφανής και κατά την παρουσίαση των σεναρίων.

Τρία σενάρια υφίστανται μόνο κατ’ όνομα. ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΑΠΑΞΙΩΤΙΚΟΥΣ, ΤΙΜΩΡΗΤΙΚΟΥΣ, ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΚΦΟΒΙΣΤΙΚΟΥΣ. Σε περίπτωση επιλογής του οι κάτοικοι δεν θα έχουν, υποτίθεται, κανένα όφελος, μόνο ζημία. Κατά τη συνεδρίαση δε προβάλλεται ούτε ένα επιχείρημα, ούτε ένας λόγος για τον οποίο οι κάτοικοι θα έπρεπε να σκεφτούν την επιλογή της μηδενικής ανάπτυξης. Ούτε και επισημαίνονται οι αδυναμίες και κίνδυνοι που συνοδεύουν την (δήθεν) ήπια ανάπτυξη. Όλα γίνονται όπως ακριβώς χρειάζεται για να απορριφθεί συλλήβδην το πρώτο σενάριο. Θα επανέλθω αναλυτικά στην παρουσία του σεναρίου μηδενικής ανάπτυξης παρακάτω.

Η μελέτη προκρίνει το σενάριο ήπιας ανάπτυξης ως «επικρατέστερο» χρησιμοποιώντας εντελώς αδιαφανή μεθοδολογία, βάσει «κάποιων κριτηρίων». Κανείς δε γνωρίζει με ποια κριτήρια αξιολογήθηκαν αυτά τα σενάρια. ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΨΕΥΔΟ-ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΙΚΟ ΜΑΝΔΥΑ ΠΟΥ ΦΟΡΙΕΤΑΙ ΩΣ ΠΡΟΣΧΗΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΩΘΗΘΟΥΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΕΡΑΝΑΠΤΥΞΗΣ,

Ποια είναι λοιπόν αυτά τα κριτήρια που χρησμοποιήσαν οι μελετητές για να προκρίνουν την «ήπια ανάπτυξη»; Λαμβάνεται άραγε υπόψη η ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος; Η ανάγκη διαφύλαξης του ιδιαίτερου χαρακτήρα του νησιού; Η ανάγκη να προστατευθεί η κτηνοτροφία, η αλιεία, η γεωργία, η μελισσοκομία από την ραγδαία τουριστική ανάπτυξη της τελευταίας δεκαετίας; Και ποια πρόνοια υπάρχει ώστε να προστατευθούν οι υπάρχουσες επιχειρήσεις του νησιού από τον ανταγωνισμό με νέες πιο σύγχρονες και πολυτελείς τουριστικές μονάδες που θα δημιουργηθούν στην περίπτωση που επιλεγεί το μοντέλο της ήπιας ή της δραστικής ανάπτυξης;

-Τρίτον οι χάρτες που χρησιμοποιήθηκαν τόσο στην παρουσίαση όσο και στα συνοδευτικά έγγραφα δεν είναι καθόλου ευκρινείς και συγκεκριμένοι. Είναι δυσανάγνωστοι και δεν επιτρέπουν στους κατοίκους να καταλάβουν -έστω σε αδρές γραμμές- τον σχεδιασμό που έξωθεν επιχειρείται για τον τόπο τους.

-Τέταρτον η δημόσια διαβούλευση που προηγείται της επιλογής του επικρατέστερου σεναρίου είναι εντελώς ανεπαρκής και προσχηματική. Το χρονικό περιθώριο 5 ημερών δεν επαρκεί σε καμία περίπτωση για την επεξεργασία όλων αυτών των δεδομένων, την διαμόρφωση κρίσης για τα επίμαχα ζητήματα, τη σύνταξη και υποβολή των σχετικών σχολίων. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν δεν έχει προοηγηθεί καμία συζήτηση σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας- και σε ποια βάση θα μπορούσε να γίνει τέτοια συζήτηση αφού οι τρεις προτάσεις κατατέθηκαν μόλις τώρα.

Ακόμα και ο Δήμος δεν έχει παρά διακοσμητικό ρόλο στη Διαβούλευση. Η γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου δεν είναι δεσμευτική. Για ενα τόσο σοβαρό θέμα και παρέχεται μόνον η δυνατότητα σχολιασμού στην διαδικτυακή πύλη του ΥΠΕΝ!

Όλα γίνονται με ένα ρυθμό ΚΑΤ’ ΕΠΕΙΓΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ AARHUS ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΣΔΑ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΟΥΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΥΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ.

Συνοψίζοντας η όλη διαδικασία είναι διατρητη επιστημονικά και νομικά. Όλος ο σχεδιασμός έχε γινει σε στρεβλή βάση, χρησιμοποιώντας εσφαλμένα στοιχεία. Στους κατοίκους δεν δίνονται περιθώρια να συμμετέχουν ισότιμα στη διαδικασία και να διαμορφώσουν ελεύθερα τη γνώμη τους επί τη βάσει τριών προτάσεων που παρουσιάζοντα ισότιμα.

Πρέπει να γίνει νέος σχεδιασμός εξ αρχής, να τροποποηθούν και τα τρία σενάρια με βάση την πραγματική φέρουσα ικανότητα του νησιού. Και έπειτα τα τροποποιημένα σενάρια πρέπει να παρουσιαστούν εκ νέου, ισότιμα, αντικειμενικά και αμερόληπτα.

ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΣΕΝΑΡΙΩΝ

-ΣΕΝΑΡΙΟ 1 (Μηδενικής Ανάπτυξης)

Όπως ανέφερα, τα τρια σενάρια δεν παρουσιάστηκαν ισότιμα. Ακόμα και η ονομασία του ΣΕΝΑΡΙΟΥ 1 λειτουργεί ύπουλα και αποτρεπτικά. Πράγματι στην παρουσίαση που πραγματοποιήθηκε το σενάριο μηδενικής ανάπτυξης συζητήθηκε διεκπεραιωτικά μέσα σε πέντε λεπτά, με την σύντομη εισήγηση να καταλήγει απερίφραστα στην απόρριψή του εκ μέρους των μελετητών.

Τι διαβάζουμε σε αυτό το σενάριο; Αν επιλεγεί η «μηδενική ανάπτυξη», θα υπάρχει «ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου δόμηση» -μα άραγε δεν υπάρχει νομοθεσία και ειδικό ΠΔ ακριβώς για να αποτραπεί αυτό το φαινόμενο; Οι κοινόχρηστοι και οι κοινωφελείς χώροι θα είναι «ανεπαρκείς» -μα ούτε τα άλλα δυο σενάρια προβλέπουν οτιδήποτε για τέτοιους χώρους. Το οδικό δίκτυο θα μείνει, μαθαίνουμε, «Υποβαθμισμένο, με χαμηλή ασφάλεια» - το ίδιο οδικό δίκτυο που κατά την παρουσίαση οι μελετητές έκριναν πως δεν παρουσιάζει « ιδιαίτερο κυκλοφοριακό φόρτο ή ζητήματα ούτε κατά τους θερινούς μήνες» (27.52΄της παρουσίασης). Το σενάριο μιλάει για «Μη αδειοδοτημένες λατομικές περιοχές» - αλήθεια δεν υπάρχει δηλαδή νομικό πλαίσιο για τη αδειοδότησή τους ανά την Ελλάδα; Όποιος θέλει ανοίγει λατομείο, όπως θέλει; Ποιος τα πιστεύει αυτά;

Και αντίστροφα, δικαιούνται άραγε οι κάτοικοι της Αστυπάλαιας την «Ενίσχυση των οικισμών με τις αναγκαίες μονάδες κοινωνικών υποδομών και ελεύθερων χώρων-χώρων πρασίνου» μόνο εφόσον αποδεχτούν το σενάριο ήπιας ανάπτυξης; Γιατί δε μπορεί να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο στο σενάριο μηδενικής ανάπτυξης, πχ στο πλαίσιο ενός ΣΧΟΑΠ; Και αφού η «κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού» καθώς και η μετατροπή ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΥ προβλέπεται μόνο για το ΣΕΝΑΡΙΟ 2, σημαίνει αυτό πως το κράτος εγκαταλείπει την Αστυπάλαια στις τύχες αν επιλέξει το ΣΕΝΑΡΙΟ 1; Πρόκειται για εκφοβιστικό παραλογισμό που μόνο στόχο έχει να ενισχύσει τη ρηχή δημαγωγία προς υπεράσπιση μιας δήθεν "ήπιας" ανάπτυξης.

Οι μελετητές έκαναν το παν για να απαξιώσουν το σενάριο μηδενικής ανάπτυξης, ώστε να μη αποτελέσει καν δόκιμη πρόταση στα μάτια των πολιτών. Η παρουσίαση του σεναρίου αυτού δε έλαβε υπόψη την υφιστάμενη νομοθεσία -ευρωπαϊκή και ελληνική- που απαντά σε πολλά από τα κενά προστασίας που εσφαλμένα διαπιστώνονται. Δεν λαμβάνει υπόψη επίσης τους κρατικούς μηχανισμούς -πολεοδομία, αρχαιολογία, λιμενικό- που αν λειτουργούσαν ως έπρεπε θα μπορούσαν να ελέγξουν την «άναρχη ανάπτυξη», τον «παράκτιο χώρο», την «Ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου δόμηση χωρίς σχεδιασμό». Άραγε η αποδοχή του ΣΕΝΑΡΙΟΥ 2 θα γιατρέψει όλες αυτές τις χρόνιες παθογένειες του ελληνικού κράτους, στις οποίες οφείλονται οι κίνδυνοι που υπερτονίζει το πρώτο σενάριο;

Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΔΕΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ 2ου Η 3ου ΣΕΝΑΡΙΟΥ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΕΙ ΜΟΝΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΡΚΕΣΤΑΤΗ ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΚΑΤΑΠΑΤΑΤΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΚΑ ΚΑΙ ΑΤΙΜΩΡΗΤΑ. ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΧΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΈΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΔΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΙΚΟ-ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΤΟΥΣ.

ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ 1 ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΘΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΒΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠΟΥ ΔΕ ΜΠΟΡΕΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ Η ΜΗ ΤΗΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΟΣ ΤΟΠΟΥ.

-ΣΕΝΑΡΙΟ 2 (Ήπιας Ανάπτυξης)

Και πάλι ο τίτλος είναι παραπλανητικός. Αυτό που προτείνεται ούτε «ήπια» είναι ούτε «ανάπτυξη». Η πρόταση αυτή αφήνει ανοικτό το παράθυρο για δόμηση εντός περιοχών Natura, για επιβολή στρατηγικών επενδύσεων, ΓΙΑ ΔΟΜΗΣΗ ΠΕΡΑΝ ΤΗΣ ΦΕΡΟΥΣΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ (ΑΦΟΥ ΟΛΟ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ 1800 ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΤΑ ΜΕΓΙΣΤΟ). Εκθέτει έτσι τους ντόπιους επιχειρηματίες σε ανταγωνισμό με πολύ ισχυρότερους παίκτες που επωφελούνται από οικονομίες κλίμακας – μια μορφή ανάπτυξης εις βάρος της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των ίδιων των κατοίκων του νησιού.

Σταχυολογώ επιγραμματικά βασικές αδυναμίες του ΣΕΝΑΡΙΟΥ 2

α) Το σενάριο 2 αφήνει ανοιχτό το παράθυρο στις στρατηγικές επενδύσεις -παρά τη σαφή εναντίωση του Δήμου. Ρητή απαγόρευση στρατηγικών επενδύσεων υπάρχει μόνο στην ΠΕΧ 2. Εξ αντιδιαστολής συνάγετα πως οι στρατηγικές επενδύσεις είναι δυνατές σε όλες τις υπόλοιπες ΠΕΧ ή ΠΕΠ ή ΠΕΔ

ΈΝΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΗΠΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΡΗΤΑ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΝΗΣΙ. Θα έπρεπε επιπλέον να απαγορεύει τη δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων.

Β) Το Σενάριο 2 καθιστά δυνατή την δόμηση εντός περιοχών Natura και εντός Περιοχών Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος ( ΠΕΠ 1, ΠΕΠ2 ΚΑΙ ΠΕΚ 2).

Η πρόβλεψη αυτή είναι παράνομη από σκοπιάς ευρωπαϊκού δικαίου. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδίκασε το 2020 την Ελλάδα για μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις της σχετικά με την προστασία των περιοχών του δικτύου Natura 2000, όπως αυτές προστατεύονται σύμφωνα με τις Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ.

Είναι ήπιο ένα σενάριο που δε προστατεύει από την τουριστική δόμηση ούτε τις περιοχές Natura; ΤΟ ΣΕΝΑΡΟ 2 ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΚΑΘΕ ΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΤΟΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΖΩΝΩΝ.

Γ) Το σενάριο 2 μιλάει για χάραξη νέας περιφερειακής οδού. Ποιον θα εξυπηρετεί αυτή η οδός, για την κατασκευή της οποίας το νησί θα γίνει εργοτάξιο για χρόνια; Τους πολίτες -αφού οι μελετητές συμφωνούν ως προς την επάρκεια του υπάρχοντος δικτύου; Ή μήπως θα διευκολυνθούν απλά οι σχεδιασμοί έξωθεν επενδυτών;

Και για ποια βελτίωση της οδού προς Βαθύ και Αγρελίδι γίνεται λόγος; Η σχετική οδική αρτηρία είναι υπερσύγχρονη, έχοντας αποπερατωθεί μόλις δέκα χρόνια πριν.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΦΘΕΙ ΡΗΤΑ Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΔΙΑΝΟΙΞΗΣ ΝΕΩΝ ΑΧΡΗΣΤΩΝ ΟΔΩΝ ΠΟΥ ΑΠΛΩΣ ΔΙΑΣΠΕΙΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΟΜΗΣΗ Η ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΟΥΝ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ.

Δ) Γίνεται λόγος για βελτίωση των υφιστάμενων μονοπατιών. ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΖΑΝΑΚΙ -καταστροφή όλως παράνομη για την οποία διενεργείται επί του παρόντος έλεγχος από τις αρμόδιες αρχές.

Ε) Δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ ΡΗΤΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ, και αυτό παρά τη ρητή αντίθεση δήμου και τοπικής κοινωνίας. Δεν αρκεί η προφορική διαβεβαώση πως μιλάμε για μικρής κλίμακας φωτοβολταϊκά. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΡΗΤΗ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΣΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΥΤΟ.

ΣΤ) Όλα τα μέτρα που αφορούν τον πρωτογενή τομέα και ιδίως την κτηνοτροφία αποτελούν γενικόλογα ευχολόγια. ΈΝΑ ΣΕΝΑΡΙΟ ΗΠΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΕΝΔΕΛΕΧΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΜΕΤΡΗ ΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΕΙΛΕΙ ΝΑ ΕΚΤΟΠΙΣΕΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΟΠΑΔΙΑ.

Ζ) Τα προτεινόμενα σενάρια δεν λαμβάνουν καθόλου υπόψη ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΖΗΤΗΜΑ ΥΔΡΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ. Πρέπει να υπάρξει πρόνοια για τη βελτίωση της ποιόητας του νερού από το φράγμα. Να ληφθούν μέτρα για την αειφόρο διαχείριση βρόχινου νερού σε κατοικίες (π.χ. στέρνες).

Πρέπει επίσης να απαγορευτεί η κατασκευή πισίνων και τζακούζι από ξενοδοχειακές μονάδες.

Η) Ως προς το οικιστικούς υποδοχείς, δεν έχει γίνει καμία αναφορά στην ανάγκη διατήρησης του ιδιαίτερου ανάγλυφου του οικισμού της Χώρας που δίνει την εντύπωση πως αιωρείται στη κορυφή του λόφου.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΩΣΤΕ Η ΧΩΡΑ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΩΡΙΝΩΝ ΤΗΣ ΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΕΚΤΑΘΕΙ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΤΗΣ ΚΥΛΙΝΔΡΑΣ.

Πρέπει επίσης να απαγορευτεί ρητά η δόμηση υπερμεγεθων υπόσκαφων κτηρίων που αλλοιώνουν το τοπίο.

Θ) Η ΠΕΧ 2 περιλαμβάνει και την έκταση του σημερινού camping. Είναι ασαφές αν με βάσει τον προτεινόμενο σχεδιασμό θα ασκηθούν πιέσεις για την αξιοποίηση του χώρου με διαφορετικό τρόπο, π.χ. δημιουργία ξενοδοχείων.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τα σενάρια που παρουσιάστηκαν είναι άκυρα και αβάσιμα. Πρέπει να τροποποιηθούν στη βάση της πραγματικής φέρουσας ικανότητας του νησιού.

Τα σενάρια που παρουσιάστηκαν δεν αποσκοπούν στην ανθρώπινη ανάπτυξη, στη βελτίωση δηλαδή των όρων κοινής ζωής στο νησί. Αποσκοπούν στο άνοιγμα του νησιού σε εκμετάλλευση από οικονομικούς παράγοντες εκτός νησιού. Μιλούν για τουριστικές αναπτύξεις και υποδομές- όχι για βασικές υποδομές υγείας, εκπαίδευσης, ύδρευσης, διαχείρισης απορριμάτων, κοινωνικές υπηρεσές. Αντιμετωπίζουν την Αστυπάλαια μονοδιάστατα ως χώρο από τον οποίο θα εξορυχθεί οικονομική αξία- όχι ως μια σύνθετη κοινωνία που αναπτύχθηκε για αιώνες σε άμεση συνάρτηση με το τοπίο και το φυσικό της περιβάλλον.

Το Σενάριο Μηδενικής Ανάπτυξης διατυπώνεται με όρους αποτρεπτικούς και τιμωρητικούς. Σε περίπτωση που οι κάτοικοι το επιλέξουν, η πρόταση των μελετητών κάνει λόγο για αδυναμία προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, για έλλειψη πρόνοιας για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, για αδυναμία διαμόρφωσης ποδηλατοδρόμων και λιμενικών υποδομών. Βλέπουμε δηλαδή πως η παροχή βασικών υποδομών και κοινοφελών υπηρεσιών συναρτάται με την αποδοχή αναπτυξιακών σεναρίων. Με άλλα λόγια διαμορφώνεται μια συνθήκη εκβιαστική για τους κατοίκους της Αστυπάλαιας: αν δεν επιλέξετε το σενάριο που προκρίνουμε εμείς, δεν έχετε τίποτα να περιμένετε ως πολίτες για τις υποδομές σας.

Το προτεινόμενο σενάριο ήπιας ανάπτυξης θα είναι επιζήμιο για το νησί. Θα ανοίξει την πόρτα σε στρατηγικές επενδύσεις, απειλώντας με εκτοπισμό κτηνοτρόφους και γεωργούς. Θα επιβαρύνει υπερμετρα τις υποδομές ενός νησιού που έχει ήδη ξεπεράσει την φέρουσα ικανότητά του (και ας εθελοτυφλεί η μελέτη). Θα μετατρέψει το νησί σε ένα απέραντο εργοτάξιο -για τη δημιουργία νέων δρόμων, ξενοδοχειακών μονάδων, εγκαταστάσεων ΑΠΕ- που θα δυσχεράνει την οικονομική δραστηριότητα. Δεν θα φέρει περισσότερες δουλειές για τους ντόπιους- αφού ήδη τα υπάρχοντα εργατικά χέρια δεν επαρκούν και αναγκαστικά εισάγεται εργατικό δυναμικό προς κάλυψη των αναγκών. Θα φέρει όμως ισχυρούς ανταγωνιστές που θα μετατρέψουν μελλοντικά τους σημερινούς μικρούς και μεσαίους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων σε υπαλλήλους.

Το Σενάριο Μηδενικής Ανάπτυξης, είναι το μόνο που δημιουργεί τις προϋποθέσεις σεβασμού της πραγματικής φέρουσας ικανότητας του νησιού. Είναι εξάλλου το μόνο σενάριο που επιτρέπει στους ίδιους τους κατοίκους της Αστυπάλαιας να διατηρήσουν τον έλεγχο και την πρωτοβουλία για το μέλλον του τόπου τους- αντί να εκχωρήσουν το σχεδιασμό αυτό σε τρίτους, διατηρώντας απλώς έναν γνωμοδοτικό ρόλο.

Πρέπει να προκριθεί ώστε ο Δήμος να προχωρήσει σε δικό του σχεδιασμό (ΣΧΟΑΠ) γα υποδομές και κοινωφελή έργα και υπηρεσίες, πχ δημιουργία ΧΥΤΥ, κατασκευή βιολογικού καθαρισμού, αποκατάσταση λιμένος, έργα υδροδότησης κλπ. Το μηδενικό σενάριο (σενάριο 1), ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΟ ώστε να περιλαμβάνει κοινωφελή έργα, δεν είναι μια επιλογή στασιμότητας. Είναι μια επιλογή διατήρησης του ιδιαίτερου χαρακτήρα και φυσικού κάλλους του νησιού, καθώς και διατήρησης των υφιστάμενων όρων και κοινωνικο-οικονομικών δυναμικών που επιτρέπουν στην τοπική κοινωνία να ευημερεί όσο ποτέ στο παρελθόν.

Θοδωρής Τσομίδης
Δικηγόρος- Διδάσκων Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λάιντεν