ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΣΙΚΙΝΟΥ - ΔΗΜΟΥ ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΥ - ΔΗΜΟΥ ΙΗΤΩΝ

Εισαγωγικό σχόλιο από το σωματείο "Σώστε την Ίο (Save Ios)"

Το σωματείο μας «Σώστε την Ίο (Save Ios)», ιδρυθέν το 2020 με Αριθμό Μητρώου 32882, έχει μεταξύ των καταστατικών σκοπών του (1) την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Ίου, των παραδοσιακών οικισμών και μνημείων της, και της Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της, και (2) την συμμετοχή στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της Ίου.

Εν'όψει της εναρτήριας συνάντησης για την εκπόνηση της μελέτης για το χωροταξικό της Ίου, Σικίνου και Φολεγάνδρου, η οποία θα λάβει χώρα την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2024 στις 11 το πρωί στην Αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ιητών, καταθέτουμε το παρακάτω σχόλιο. Θα καταθέσουμε λεπτομερέστερα σχόλια και προτάσεις, συμβατές με τις γενικές κατευθύνσεις στο παρακάτω σχόλιο, μέσα στους επόμενους μήνες.

1. Το όποιο βιώσιμο χωροταξικό οφείλει να θεμελιωθεί στην πολύτιμη Φέρουσα Ικανότητα του Τόπου αναφοράς σε όλες της τις διαστάσεις, την οικολογική, την κοινωνικο-πολιτιστική και την πολιτικο-οικονομική, έτσι όπως ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού.
2. Το όποιο βιώσιμο νησιωτικό χωροταξικό οφείλει να προκύψει αποκλειστικά και μόνο βάσει των αναγκαίων προϋποθέσεων μιας βιώσιμης νησιωτικής πολιτικής, έτσι όπως στοιχειοθετήθηκαν μέσω των δύο σχετικών ψηφισμάτων, του Ευρωκοινοβουλίου το 2020 και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών το 2022.
3. Το όποιο βιώσιμο νησιωτικό χωροταξικό οφείλει να στηριχθεί σε ένα ειλικρινές Θαλάσσιο Χωροταξικό, το οποίο αποτελεί κατά τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς το «καίριο εργαλείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων περιοχών και των παράκτιων περιφερειών» και, παρεμπιπτόντως, και των νήσων.
4. Το όποιο βιώσιμο νησιωτικό χωροταξικό οφείλει να συνταχθεί βάσει της αναγκαίας πλέον προσέγγισης στις έννοιες της ανθεκτικότητας και της ανάκαμψης και, κατ’ ακολουθία, στις πολυεπίπεδες πολιτικές της Οικολογικής Μετάβασης που επιβάλλουν οι οδηγίες και οι επιταγές της την Ευρωπαϊκής Ένωσης.
5. Πρωταρχική προϋπόθεση του όποιου βιώσιμου χωροταξικoύ σχεδιασμού είναι ο μέγιστος δυνατός περιορισμός της κατανάλωσης του εδάφους - βασικό προαπαιτούμενο της νησιωτικής πολιτικής κατά τα ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών και θεμελιώδης πολιτική των σημαντικότερων κρατών μελών ΕΕ - ο οποίος επιβάλλει τον προγραμματισμό της συμπαγοποίησης της οικιστικής κατάστασης και «ανάπτυξης» και κατ’ ακολουθία :

α) Την προστασία και διατήρηση του Τοπίου, των φυσικών και γεωργικών πόρων.
β) Τη σημαντική εξοικονόμηση σε επίπεδο δικτύων.
γ) Τη σημαντική ενεργειακή εξοικονόμηση.
δ) Την ελαχιστοποίηση των αποστάσεων και, κατά συνέπεια, τη μείωση της μηχανοκίνησης και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
ε) Τη σημαντική μείωση του κόστους διαχείρισης των κοινοτήτων, λόγω της αποτελεσματικότερης χρήσης των υποδομών και της οικονομικότερης διαχείρισης των κοινών λειτουργιών τους, όπως η αποκομιδή των απορριμμάτων.
στ) Τη βέλτιστη δυνατή ανταπόκριση στα προαπαιτούμενα της ανθεκτικότητας και της επανάκαμψης διασφαλίζοντας κατά κύριο λόγο την προστασία από τους φυσικούς κινδύνους.

Ο Λειτουργικός «Χωροταξισμός» του περασμένου αιώνα, ως απεικόνιση «των δυνατοτήτων που προσφέρει ο χώρος στις σχέσεις του με τον άνθρωπο, στο πλαίσιο των όλο και πιο περίπλοκων φιλοδοξιών του κοινωνικού συνόλου», έχει πλέον εκπνεύσει. Η συγκυρία επιτάσσει πλέον την αλλαγή παραδείγματος με την υιοθέτηση της οικο-χωρικής προσέγγισης, με αποκλειστική αναφορά στη συνεξέλιξη ανθρώπου και φύσης, στη συμμετοχή της κοινότητας στη διακυβέρνηση του χώρου της και στη σχέση της κοινότητας με το χώρο ως ζωντανό υποκείμενο και όχι ως αντικείμενο. Με λίγα λόγια, ο προγραμματισμός του χώρου με την μορφή γεωμετρικού συμβάντος τακτοποίησης κατοικιών, υποδομών και δικτύων και στόχο την χρηματο-οικονομική ανάπτυξη ως παράγοντα υποτιθέμενης ατομικής και συλλογικής ευημερίας, έχει αφήσει οριστικά τη θέση του στον χωρικό προγραμματισμό βάσει της κοινωνικής, ιστορικής και οικοσυστημικής πολυπλοκότητας της χωρικής κληρονομιάς.

Στον πρόλογο του Πρότυπου Χωροταξικού Σχεδιασμού της νήσου Ίου που εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης ΕΜΠ πριν από 14 περίπου χρόνια, ο επιστημονικός υπεύθυνος Ιωσήφ Στεφάνου έγραφε : «Μόνος και πρωταρχικός στόχος ενός αειφόρου Χωροταξικού Σχεδίου είναι ο εντοπισμός, η προστασία, η ανάδειξη και αξιοποίηση της Φυσιογνωμίας ενός Τόπου». 14 χρόνια μετά είμαστε σίγουροι ότι αυτό αποτελεί και τη μόνη παράμετρο σε θέση να διασφαλίσει την περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα του Τόπου και, εν κατακλείδι, την βιώσιμη ευημερία των κατοίκων του. Αυτό θα υπερασπιστούμε.