ΕΠΣ ΣΗΤΕΙΑΣ

ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟ ΕΠΣ ΣΗΤΕΙΑΣ

Α: Πληρότητα χαρτών – χρήσεις γης
Οι χάρτες εκτός των εμφανιζόμενων πληροφοριών πρέπει να συμπληρωθούν με τα τμήματα του οδικού δικτύου που δεν εμφανίζονται (π.χ. οι οδικοί άξονες Σιτάνου – Χανδρά, η νέα χάραξη Ζάκρου – Κάτω Ζάκρου, Ζάκρου – Ξερόκαμπου, Ζήρου – Ξερόκαμπου, Ζήρου - Γούδουρα κλπ.).
Επίσης πρέπει να αποτυπώνονται απαραίτητα και τα παρακάτω για τα οποία προκύπτουν από το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο αποστάσεις ασφαλείας, ζώνες προστασίας και απαγόρευση διάφορων χρήσεων γης. Συγκεκριμένα πρέπει να αποτυπώνονται:
1. Οι πηγές και οι υπάρχουσες γεωτρήσεις και οι ζώνες προστασίας τους (οριστικές και προσωρινές σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην 1η Αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ του ΥΥΣ ΚΡΗΤΗΣ (EL13).
Σημειώνεται ότι ο καθορισμός των ζωνών προστασίας (Ζώνες Ι, ΙΙ και ΙΙΙ) των σημείων υδροληψίας νερού κατάλληλου για ανθρώπινη χρήση (πηγές ή γεωτρήσεις) καθορίζονται από Ειδικές Υδρογεωλογικές Μελέτες που εκπονούνται με φροντίδα του Δήμου Σητείας (ή και την ΔΕΥΑΣ). Μέχρι την εκπόνηση των σχετικών Ειδικών Υδρογεωλογικών Μελετών καθορίζονται προσωρινές ζώνες προστασίας, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην 1η Αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ του ΥΥΣ ΚΡΗΤΗΣ (EL13).
Στον Δήμο Σητείας έχουν ήδη εκπονηθεί και παραληφθεί 2 Ειδικές Υδρογεωλογικές Μελέτες (για τις πηγές Ζου και Ζάκρου) και έχουν καθοριστεί ζώνες προστασίας των πηγών αυτών, που απαγορεύουν κάποιες συγκεκριμένες χρήσεις γης μέσα σε αυτές.
2. Τα σπήλαια και οι υπόγειες διαδρομές τους (όπου έχουν αποτυπωθεί). Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα σπηλαιοβάραθρα (καταβόθρες ή χώνοι) λόγω την μεγάλης υδρολογικής σπουδαιότητάς τους στην απορροή των βρόχινων νερών και τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων. Σημαντικά σπηλαιοβάραθρα είναι τα σπήλαια «Έξω Λατσίδι» και «Χώνος» στην Σίτανο, «Πάνω Περιστεράς» στο Καρύδι και «Χώνος» στον οικισμό Χώνος και άλλα.
3. Οι αρχαιολογικοί χώροι, κηρυγμένοι και μη κηρυγμένοι, τα όριά τους (εφόσον έχουν οριοθετηθεί) και οι ζώνες προστασίας τους Α΄ και Β’ (όπου έχουν καθοριστεί). Το ίδιο ισχύει και για τα μεσαιωνικά, θρησκευτικά και λοιπά πολιτιστικά μνημεία που είναι διάσπαρτα στην περιοχή.
Να σημειωθεί ότι στο Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο υπάρχουν σοβαρά λάθη στον προσδιορισμό της ακριβούς θέσης διάφορων κηρυγμένων αρχαιολογικών μνημείων. Συγκεκριμένα έχει διαπιστωθεί λανθασμένη χωροθέτηση στα αρχαιολογικά μνημεία: «Πατέλα Κατσιδωνίου» και «σπήλαιο Κατωφύγι Καρυδίου». Επίσης υπάρχουν αρκετά κηρυγμένα αρχαιολογικά μνημεία που δεν έχει προσδιοριστεί καθόλου η ακριβής θέση τους στους αρχαιολογικούς χάρτες.
4. Οι ζώνες προστασίας της άγριας ορνιθοπανίδας, όπως αυτές προκύπτουν από την μελέτη «Παροχή υπηρεσιών τεχνικής και συμβουλευτικής υποστήριξης για την οικολογική αποτύπωση των χερσαίων περιοχών του Δήμου Σητείας για τη διατήρηση της ορνιθοπανίδας» που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Οργανισμού Ανάπτυξης Σητείας Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. στο χρονικό διάστημα 01.12.2022 – 31.07.2024 από ομάδα μελέτης με επιστημονικό υπεύθυνο τον Σταύρο Ξηρουχάκη.
5. Οι ζώνες προστασίας νυχτερίδων (χειρόπτερα), όπως αυτές προκύπτουν από την μελέτη «Παροχή υπηρεσιών τεχνικής και συμβουλευτικής υποστήριξης για την απογραφή και διατήρηση της πανίδας των χειροπτέρων του Δήμου Σητείας» που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Οργανισμού Ανάπτυξης Σητείας Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. στο χρονικό διάστημα Δεκέμβριος 2022 – Φεβρουάριος 2024 από ομάδα μελέτης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης με επιστημονικό υπεύθυνο τον Π. Γεωργιακάκη.

Β: Παραδοσιακοί Οικισμοί
1. Αρχικά επισημαίνεται ότι οι μελετητές είχαν αρχικά διαβεβαιώσει (στην πρώτη ενημερωτική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2024 στο Δήμο Σητείας), ότι δεν θα μεταβληθούν οι προβλέψεις των υπαρχόντων ΓΠΣ Σητείας και των ΣΧΟΟΑΠ Ιτάνου, Λεύκης και Ανάληψης σχετικά με τους προς κήρυξη οικισμούς ως παραδοσιακούς. Η διαβεβαίωση αυτή τελικά δεν τηρήθηκε.
2. Οι περισσότεροι ορεινοί οικισμοί του Δήμου Σητείας προϋπάρχουν του 1830, συνεπώς από τον αρχαιολογικό Νόμο αντιμετωπίζονται ως εν δυνάμει αρχαιολογικοί χώροι, αφού μέσα σε πολλούς από αυτούς υπάρχουν πολλά πολιτιστικά μνημεία για τα οποία δεν απαιτείται καμία διοικητική πράξη κήρυξής τους ως αρχαιολογικά μνημεία. Το μόνο που απαιτείται για αυτά τα μνημεία είναι να αποδεικνύεται η ύπαρξή τους προ του 1830.
3. Πολλοί οικισμοί, λόγω της αδιαφορίας των αρμόδιων υπηρεσιών και των δημοτικών διοικήσεων, προφανώς δεν διαθέτουν πλέον τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για να κηρυχτούν ως παραδοσιακοί οικισμοί. Ο αριθμός όμως των προβλεπόμενων έντεκα (11) προς κήρυξη οικισμών είναι πολύ μικρός αφού υπάρχουν αρκετοί ακόμα οικισμοί που διαθέτουν αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (π.χ. τμήματα του Χανδρά, τμήματα της Ζάκρου, η Ζήρος, η Αγία Τριάδα, τμήματα των Κάτω Περιβολακίων κλπ.). Για την ακρίβεια το συνεκτικό τμήμα των περισσότερων ορεινών οικισμών πρέπει να κηρυχτούν ως παραδοσιακά τμήματα των οικισμών προκειμένου να διασωθούν αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαθέτουν.
4. Είναι πολύ σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι η κήρυξη των παραδοσιακών οικισμών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την δυνατότητά τους να ανοικοδομηθούν με κατά παρέκκλιση πολεοδομικές διατάξεις. Για παράδειγμα σε πολλούς οικισμούς υπάρχουν πολλά παλαιά παραδοσιακά κτίσματα που δεν έχουν οροφή, ενώ η φέρουσα πετρόκτιστη τοιχοποιία τους είναι σε σχετικά καλή ή δυνάμενη να επισκευαστεί κατάσταση. Με τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις για τους οικισμούς κάτω των 2000 κατοίκων τα ακίνητα που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση δεν αντιμετωπίζονται ως κτίσματα αλλά ως άκτιστα οικόπεδα και για την ανοικοδόμησή τους πρέπει να τηρηθούν οι ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις (ΠΔ 24.04.1985) που σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν σε κατεδάφιση της παλαιάς τοιχοποιίας, προκειμένου να επιτευχθεί η προβλεπόμενη κάλυψη, το πλάτος του δρόμου κλπ. Με αυτό τον τρόπο θα αλλοιωθεί σταδιακά η παραδοσιακή φυσιογνωμία του οικισμού ενώ θα έπρεπε να δίνεται η δυνατότητα (και κίνητρα) για την αποκατάσταση των παλαιών κτισμάτων στην αρχική τους θέση και μορφή.
5. Η δυνατότητα να επισκευαστούν ή να ανοικοδομηθούν νόμιμα τα παλαιά κτίσματα των παραδοσιακών οικισμών τους δίνει σημαντική προστιθέμενη αξία προς όφελος των ιδιοκτητών τους. Δίνει επίσης την δυνατότητα να πωληθούν παλαιά κτίσματα σε ενδιαφερόμενους αγοραστές (ημεδαπούς ή αλλοδαπούς) που θα επενδύσουν σε αυτούς τους οικισμούς και θα δώσουν ζωή σε αυτούς τουλάχιστον κατά τις περιόδους διακοπών. Η μη κήρυξη πολλών οικισμών ως παραδοσιακών (ιδιαίτερα αυτών που είναι πολύ παλαιοί και έχουν πολύ μικρά οικόπεδα) θα τους οδηγήσει σε μαρασμό και στην εγκατάλειψη από τους λιγοστούς κατοίκους τους.
6. Σε κάθε περίπτωση, στους οικισμούς που θα προκριθούν να κηρυχτούν ως παραδοσιακοί και μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία κήρυξής τους πρέπει να εφαρμόζονται οι διατάξεις των παραδοσιακών οικισμών (ΠΔ/19.10.78 – ΦΕΚ 594/Δ/78), όπως προβλέπεται στα υπάρχοντα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου.

Γ: Φυσικό Περιβάλλον
1. Στο εξεταζόμενο σχέδιο του ΕΠΣ Σητείας δεν αναφέρεται τίποτα σχετικά με ζώνες προστασίας των σπηλαίων, φαραγγιών, παλαιοακτών και άλλων σημαντικών μνημείων της φύσης.
2. Δεν αναφέρεται τίποτα για ζώνες προστασίας της άγριας ορνιθοπανίδας, των νυχτερίδων (χειρόπτερα) και των σημαντικών οικοτόπων.
3. Θα έπρεπε να υπάρχει πιο αναλυτική αναφορά στο Γεωπάρκο Σητείας και στα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά του. Η σχεδόν πλήρης ταύτιση της επιφάνειας του Δήμου με την επιφάνεια του Γεωπάρκου είναι μία ιδιαιτερότητα που πρέπει να ληφθεί υπόψη στο ΕΠΣ.
Δ: Εγκαταστάσεις ΑΠΕ
1. Στο προτεινόμενο Σενάριο αυξημένων παρεμβάσεων - Σενάριο Γ, προβλέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ στις παρακάτω περιοχές:
(α) στην ΠΕΔ 3 – Ζώνη Ανάπτυξης Τουρισμού στην ΔΕ Ανάληψης στην θέση των παραλιών Καλάμι και Αθερίνα προβλέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού πάρκου συνολικού εμβαδού 766 στρ. που διαθέτει άδεια παραγωγής.
(β) στην ΠΕΧ 2 – Ζώνη προστασίας γεωργικής γης και ανάπτυξης κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων.
(γ) στην ΠΕΧ 3 – Ζώνη Ανάπτυξης ΑΠΕ. Περιλαμβάνει τις ημιορεινές και ορεινές όπου έχουν αναπτυχθεί ή αδειοδοτηθεί τέτοιες εγκαταστάσεις.
(δ) στην ΠΕΧ 5 – Ζώνη μικτών χρήσεων και λοιπών εκτός σχεδίου περιοχών.
(ε) στην περιοχή του «Πλαγιές Αθερινόλακκου» προβλέπεται η εγκατάσταση ηλιοθερμικού σταθμού ισχύος 38 MW.
2. Ρητά αναφέρεται ότι δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ στις παρακάτω περιοχές:
(α) στην ΠΕΧ 1 – Ζώνη Προστασίας της Γεωργικής Γης Α’ προτεραιότητας.
(β) στην ΠΕΧ 4 – Ζώνη ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού.
3. Σημειώνεται όμως ότι όπου επικαλύπτονται οι περιοχές ΠΕΠ1, ΠΕΠ2, ΠΕΠ3, ΠΕΠ4 της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης, που βρίσκεται υπό έγκριση, με περιοχές ΠΕΧ ή ΠΕΔ ισχύουν οι χρήσεις και περιορισμοί που επιβάλουν οι ΠΕΠ (Ζώνες προστασίας όπως τις ορίζει η ΕΠΜ των περιοχών Natura).
4. Από τα αναφερόμενα στην παράγραφο 3 προκύπτει ότι τελικά επιτρέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ σε μεγάλο μέρος των περιοχών Natura της Σητείας που χαρακτηρίζονται από την υπό έγκριση ΕΠΜ ως ΠΕΠ3 (Ζώνες διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών – ΖΔΟΕ) και ΠΕΠ4 (Ζώνες Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων – ΖΒΔΦΠ), παρότι εντάσσονται στην ΠΕΧ 4 του εξεταζόμενου ΕΠΣ Σητείας, όπου δεν επιτρέπεται η εγκατάστασή τους.
5. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις και από την μελέτη του σχετικού χάρτη του προτεινόμενου Σεναρίου Γ προκύπτουν τα παρακάτω σχόλια:
(α) Δεν υπάρχει κανένας λόγος για την εξαίρεση των 766 στρ. από την ΠΕΔ 3 – Ζώνη Ανάπτυξης Τουρισμού στην ΔΕ Ανάληψης στην θέση των παραλιών Καλάμι και Αθερίνα μόνο και μόνο επειδή έχουν δεσμευτεί με άδεια παραγωγής για φωτοβολταϊκό πάρκο. Τέτοιες περιοχές στον Δήμο Σητείας υπάρχουν πολλές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα έργα θα λάβουν περιβαλλοντική αδειοδότηση και θα κατασκευαστούν.
(β) Δεν υπάρχει λόγος να προβλέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ στην ΠΕΧ 2 – Ζώνη προστασίας γεωργικής γης και ανάπτυξης κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων και στην ΠΕΧ 5 – Ζώνη μικτών χρήσεων και λοιπών εκτός σχεδίου περιοχών, αφού ο στόχος υποτίθεται ότι είναι η συγκέντρωση των ΑΠΕ σε συγκεκριμένες περιοχές και δεν προκρίνεται η διασπορά τους σε όλες τις περιοχές του Δήμου, όπως προβλέπει το ισχύον ΕΧΠ των ΑΠΕ.
(γ) Οι ΠΕΧ 3 – Ζώνες Ανάπτυξης ΑΠΕ που προτείνονται υποτίθεται ότι είναι οι περιοχές συγκέντρωσης ΑΠΕ αλλά είναι πολύ μεγάλες, ιδιαίτερα η περιοχή που προτείνεται στην περιοχή μεταξύ Κατσιδωνίου – Καρυδίου – Βρυσιδίου - Ξερολίμνης – Χώνου – Σταυρωμένου που καταλαμβάνει τεράστια έκταση, όπου βρίσκεται μεγάλος αριθμός σπηλαίων και αποτελεί σημαντική περιοχή τροφοληψίας της άγριας ορνιθοπανίδας της περιοχής. Το κριτήριο ότι στις περιοχές αυτές έχουν αναπτυχθεί ή αδειοδοτηθεί έργα ΑΠΕ εκτός από ασαφές (αφού δεν αναφέρεται τι είδους αδειοδότηση έχουν) είναι και παραπλανητικό, αφού οι περιοχές στις οποίες έχουν αναπτυχθεί τέτοια έργα είναι πολύ μικρότερες από την επιφάνεια των περιοχών που προτείνονται ως Ζώνες Ανάπτυξης ΑΠΕ.
(δ) Συμπερασματικά δεν πρέπει να προβλέπεται η εγκατάσταση νέων έργων ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά, ηλιοθερμικά, έργα αποθήκευσης και υβριδικά) λόγω του μεγάλου αριθμού τέτοιων έργων που ήδη υπάρχουν. Είναι προφανές ότι η αναπτυξιακή υστέρηση του Δήμου Σητείας σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην άναρχη χωροθέτηση τέτοιων έργων, που υποβάθμισαν το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής.
Το μόνο που πρέπει να επιτρέπεται για τις ΑΠΕ είναι η ανανέωση και ο εκσυγχρονισμός των υπαρχουσών εγκαταστάσεων στα ίδια ακριβώς γήπεδα όπου έχουν εγκατασταθεί τα ήδη υφιστάμενα μηχανήματα. Έτσι και η επιφάνεια των ΠΕΧ 3 μειώνεται σημαντικά και προοπτικά υπάρχει δυνατότητα να μειωθεί και ο μεγάλος αριθμός των υπαρχόντων μηχανημάτων.