3 εναλλακτικά σενάρια πολεοδομικής οργάνωσης, 3 χάρτες, 3 στρατηγικές για το μέλλον της περιοχής και των ολίγων χιλιάδων ψυχών. Ω! τι ευθύνη.
Από τις θεματικές του υπομνήματος, σημειώνω:
- περιοχές natura: η περιοχή είναι γνωστή για τους πλούσιους, ακόμη, φυσικούς πόρους της, άρα τι?
- αρχαιολογικοί χώροι: μόνον στην Δ.Ε. Λιδωρικίου υπάρχουν 8-9 ακροπόλεις και δεκάδες άλλες θέσεις με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, άγνωστα τα περισσότερα στο κοινό, γνωστά όμως στους ειδικούς. Η ελληνιστική ακρόπολη της Καλλίπολης, μετέπειτα βυζαντινό και φράγκικο κάστρο είναι το εμβληματικότερο σημείο όλων: φυσικό, ιστορικό και πολιτιστικό κέντρο όλης της περιοχής για αιώνες, κοίτεται πνιγμένο στην λήθη της λίμνης που την περιβάλλει και το ίδιο υπόσχονται και τα 3 σενάρια. Η ανάδειξη και κυρίως προστασία αυτού του θησαυρού θα έπρεπε να είναι απόλυτη προτεραιότητα, για την πνευματική και επιστημονική ηγεσία που σχεδιάζει το μέλλον της περιοχής.
- ιστορικά μονοπάτια: δείτε τον αντίστοιχο χάρτη της Ολλανδικής αρχαιολογικής αποστολής (δεκαετία του 80), για να κατανοήσετε το πλούσιο πλέγμα της χωρικής δικτύωσης (γεωγραφικής, ιστορικής, παραδοσιακής-παραγωγικής) της περιοχής, η οποία αποτυπώνει όχι μόνο τις διασυνδέσεις, αλλά και το ζωτικό χώρο των οικισμών και την συσχέτιση μεταξύ τους, την κατανομή της φέρουσας ικανότητας τους όπως αυτή προέκυπτε από την πραγματική χωροθέτηση των φυσικών πόρων. και τα 3 εναλλακτικά΄σενάρια, πολύ λίγο καταγράφουν αυτή την πληροφορία και πολύ λιγότερο αντιλαμβάνονται την πραγματική και ιστορική χωρική διάρθρωση του τόπου.
- η υψομετρική ζωνοποίηση των οικισμών, με βάσει το κύριο παραγωγικό μοντέλο τους, πεδινοί, ημιορεινοί, ορεινοί, αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτού του τόπου που δεν καταγράφεται.
- ιστορικά σημεία: σημεία μαχών, μύθων, τόπων συνάθροισης, τόπων εορτών και αναθέματος, τόπων θέασης, και σημείων παρατήρησης για τη φύλαξη από τους εχθρούς. Η περιοχή βρίθει χωρικών αφηγήσεων μιας ιστορίας, άλλοτε ταπεινής και καθημερινής και άλλοτε ηρωικής η οποία εάν δεν καταγραφεί και αναδειχθεί θα χαθεί.
- παραδοσιακοί οικισμοί: καταγράφονται μόνο όσοι είναι κηρυγμένοι. όμως, υπάρχουν και πολλοί άλλοι που αξίζει να αναφερθούν. ωστόσο, η κήρυξη από μόνη της δεν αρκεί. Η αρχιτεκτονική του τόπου, παραδοσιακή και ιστορική είναι διασκορπισμένη σε όλη την έκταση της περιοχής και θα πρέπει να προστατευθεί συνολικά, είτε ως σύνολα, είτε ως αυτοτελή κτίρια, αναδεικνύοντας την ποικιλία των τύπων που εμφανίζονται καθώς και το χρονικό διάστημα που εμφανίσθηκαν (η πλειοψηφία τους το χ.δ. 1890-1910) και ταυτοποιούν μια σημαντική ιστορική στιγμή του τόπου αυτού.
- περιοχές που αναπτύσσονται παραδοσιακές πεζούλες / διαζώματα με ξερολιθιές: ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της τοπιογραφίας του τόπου για το οποίο δεν γίνεται καμία μνεία.
- εγκατελειμένοι ιστοιρκοί οικισμοί: καμία πρόνοια σε σημαντικά ιστορικά και αρχιτεκτονικά τοπία τα οποία αποτελούν μαρτυρίες συνεχούς κατοίκισης απίστευτης χιλιετίες (π.χ. Αιγίτιον).
και πολλά άλλα που δυστυχώς πρέπει να αφήσουμε πίσω. ίσως τα ξαναδούμε στα επόμενα 194 χρόνια.
ΜΦΧ
Μ. Κατσαρός, Αρχιτέκτονας, Αν. καθηγητής ΕΜΠ