ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΣΠΕΤΣΩΝ

Δημοτικές Ενότητες: ΔΕ ΣΠΕΤΣΩΝ

Γραφικό Νησιωτικής Περιοχής
ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΣΠΕΤΣΩΝ
Προβληματικό το προτεινόμενο ΤΠΣ Σπετσών

Η παρουσίαση του ΤΠΣ Σπετσών στην Καποδιστριακή Στέγη την Τετάρτη 25.09.2024 είχε πολλές ελλείψεις και άφησε περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις.

Η μελέτη βασίζεται στη θεώρηση ότι η εξάρτηση της οικονομίας του νησιού από τον τουρισμό είναι αποδεκτή πραγματικότητα και θεμιτή επιδίωξη, παρά τα τεράστια προβλήματα που προκαλεί.

Ο τουρισμός παρουσιάζεται, στη μελέτη, ως το μοναδικό μοντέλο ανάπτυξης των Σπετσών που μπορεί να ληφθεί υπόψη για την οργάνωση του χώρου, με αποτέλεσμα:
• Την απουσία οποιασδήποτε εναλλακτικής πρότασης ανάπτυξης, ακόμη και της υποστήριξης τοπικών καλλιεργειών ή δραστηριοτήτων για την υιοθέτηση μοντέλου τουρισμού μικρής κλίμακας
• Την επικράτηση εντοπισμένης τεχνοκρατικής προσέγγισης, χωρίς την παραμικρή συστημική αξιολόγηση και φιλοσοφία
• Την ένταξη του δεδομένου της τουριστικής πίεσης και στις τέσσερις στήλες της ανάλυσης SWOT (δηλαδή και ως δύναμη και ως αδυναμία και ως ευκαιρία και ως απειλή), χωρίς να εξειδικεύεται καμία εκδοχή διαχείρισής της και χωρίς να προτείνεται εναλλακτική διοχέτευση του τουρισμού σε βιώσιμες μορφές.
• Την προβολή, στην ανάλυση SWOT, της ανάπτυξης συνεδριακού τουρισμού ως ευκαιρίας, ενώ αυτό είναι ανέφικτο, κυρίως λόγω της απόστασης από διεθνές αεροδρόμιο.
• Το γεγονός ότι στην ανάλυση SWOT δεν καταγράφονται -και πάντως υποτιμώνται- οι συνέπειες της τουριστικής πίεσης και τα προβλήματα από τα οποία ήδη πάσχει το νησί και τα οποία θα διογκωθούν με το προτεινόμενο σενάριο (δηλαδή: η χρόνια και ακραία πλέον λειψυδρία σε ένα άνυδρο νησί, η αλλοτρίωση παραδοσιακού χαρακτήρα και συνολικά του νησιού ως ΤΙΦΚ)
• Το γεγονός ότι η μελέτη στο σύνολό της δε λαμβάνει υπόψη ούτε το φυσικό ανάγλυφο (το οποίο δεν επιτρέπει τέτοιου μεγέθους οργάνωση υποδοχέων τουριστικών υποδομών και λειτουργιών) ούτε την πολεοδομική οργάνωση της πόλης των Σπετσών (σε μεγέθη που ήδη παρουσιάζουν κορεσμό - τον οποίο απλώς διαπιστώνει η μελέτη).
Αυτός ο προσανατολισμός διέπει συνολικά τη μελέτη, η οποία περιλαμβάνει ένα σενάριο εντατικής ανάπτυξης (το Σενάριο 3) που δεν θα άντεχε σε κανέναν έλεγχο νομικό ή τεχνικό (όσον αφορά τους κανόνες χωροταξίας και πολεοδομικού σχεδιασμού). Το Σενάριο 3 περιλαμβάνεται αποκλειστικά και μόνο για να προτιμηθεί και να προταθεί τελικά το Σενάριο 4 ως σενάριο «ήπιας» ανάπτυξης, ενώ κάθε άλλο παρά ήπια είναι.
Με το σενάριο αυτό (4), καθορίζονται, μεταξύ άλλων, ζώνες τουριστικής ανάπτυξης, δηλαδή θύλακες οικοδομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης τουριστικών υποδομών, σε μεγάλη έκταση στη νότια πλευρά του νησιού, με παραγνώριση του χαρακτηρισμού του νησιού στο σύνολό του, ως Τοπίου Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ).

Μερικά κρίσιμα σημεία:
• Είναι τουλάχιστον προβληματικό να προτείνεται ΠΕΧΓ Αγροτικής Ανάπτυξης δυτικά της ΠΕΠ Ορεινού Όγκου, στο κέντρο του νησιού.
• Στη συνοπτική παρουσίαση οι μελετητές αναφέρθηκαν στη θέσπιση «περιορισμού», με όριο τριάντα κλινών ανά ξενοδοχειακή μονάδα, περιορισμός ανεπαρκής όσο και παραπλανητικός. Περιορισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί μόνο εάν συνοδευόταν στην Α’ Φάση (και όχι στη Β’), από συγκεκριμένη πρόταση για εμβαδό αρτιότητας στην υπό μελέτη περιοχή, αξιολόγηση για την αντοχή των υποδομών και εκτίμηση της εν γένει χωρητικότητας των ζωνών που θα αποτελούν κατ’ουσίαν υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων.
• Ενώ δεν υπάρχει δυνατότητα να αναπτυχθεί περαιτέρω τουριστικά το νησί χωρίς καταστροφική παραμόρφωση του τοπίου, δεν αναφέρεται πουθενά πόσες τελικά κλίνες ακόμη θεωρούν οι μελετητές ότι μπορεί να αντέξει το νησί και, κυρίως, σε ποια μέθοδο βασίζουν τους σχετικούς υπολογισμούς.
• Άλλωστε, ο ισχυρισμός που ακούστηκε στη συνοπτική παρουσίαση ότι, αποδίδοντας συγκεκριμένες ζώνες στην τουριστική δραστηριότητα, αποτρέπεται η ανάπτυξη μεγάλων επενδύσεων με ΕΣΧΑΣΕ ΔΕΝ ΕΥΣΤΑΘΕΙ, διότι το νομοθετικό πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων επιτρέπει ρητά «συγκεκριμένες και ειδικές παρεκκλίσεις από τους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δόμησης της περιοχής» (άρθρο 4 Ν. 4864/2021).
• Ειδικά στη νότια πλευρά του νησιού, η κατάτμηση του χώρου (μεγάλες ιδιοκτησίες και κυριαρχία του δασικού χαρακτήρα βόρεια της οδού) είναι σωτήρια για το τοπίο και το περιβάλλον. Η ελάχιστη τουριστική ανάπτυξη και οι λόγοι της είναι δεδομένα γνωστά στους κατοίκους του νησιού, αλλά ούτε λήφθηκαν υπόψη ούτε έγιναν κατανοητά από τους μελετητές, λόγω απουσίας διαλόγου με τους κατοίκους. Με δεδομένες τις δυσχέρειες για το σχεδιασμό υποδομών προκειμένου να καλυφθούν στοιχειωδώς ακόμη και οι σημερινές ανάγκες (πόσο μάλλον οι ανάγκες που θα προκύψουν με το Σενάριο 4), πώς και πότε θα κληθούν οι κάτοικοι των Σπετσών σε αληθινό διάλογο για το μέλλον τους, εάν ήδη σε αυτή τη φάση υιοθετείται άκοπα ο συγκεκριμένος προσανατολισμός για τη διαχείριση του χώρου στον τόπο τους;

Τελικά, οι Σπέτσες προτείνονται, παρά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, για ένα ακόμη μοντέλο άκριτης τουριστικής ανάπτυξης του νησιωτικού χώρου, ενώ το μοντέλο αυτό έχει ήδη αποδειχθεί, στα νησιά που το υιοθέτησαν, μη βιώσιμο.

Ειρήνη Μολφέση