ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ - ΔΗΜΟΥ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ

Σχόλια για το ΤΠΣ Λευκάδας - Παρατηρήσεις και προτάσεις επί των εναλλακτικων σεναρίων

Ως Πρωτοβουλία για τη Διάσωση της περιοχής του Κάστρου, συμφωνούμε με τα σχόλια της ΕΛΛΕΤ για το ΤΠΣ Λευκάδας όπως έχουν αναρτηθεί και υποβάλουμε τα κάτωθι:

Παρατηρήσεις και προτάσεις επί των εναλλακτικών σεναρίων

Στην αναρτημένη ενημέρωση για το ΤΠΣ Λευκάδας καταθέτουμε τα κάτωθι σχόλια.

Χάρτες. Ο χάρτης της υφιστάμενης κατάστασης είναι δυσανάγνωστος χωρίς ευκρίνεια και χωρίς αντιστοιχία των συμβόλων με το υπόμνημα. Ο χάρτης δεν αποτυπώνει με ευκρίνεια τα ειδικά καθεστώτα προστασίας που ισχύουν σήμερα

Επίσης στους χάρτες των σεναρίων υπάρχει μεγάλη δυσκολία ανάγνωσης, κακή χρωματική επιλογή με αποτέλεσμα να μη γίνεται αντιληπτό τι προτείνεται και που.

Περιοχή κάστρου και Γύρας. Στον χάρτη της υπάρχουσας κατάστασης δεν διευκρινιζεται το καθεστώς που ισχύει για την ευρύτερη περιοχή του Κάστρου και της Γύρας. Επισημαίνουμε ότι η έκταση με του οινοποιείου του ΤΑΟΛ και το Τουριστικό Περίπτερο βρίσκεται σε καθεστώς αρχαιολογικής προστασίας, τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους , σε καθεστώς natura, στην περιαστική περιοχή της πόλης της Λευκάδας και εντός περιοχής χαρακτηρισμένης ως τοπίο με κατάταξη «περιφερειακής εμβέλειας» από το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΠΧΠ) το οποίο δίνει και τις κατευθύνσεις για την ανάπτυξη της περιοχής.

Συγκεκριμένα έχει χαρακτηριστεί ως αρχαιολογική ζώνη Α΄ απολύτου προστασίας και αδόμητη και όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο ΦΕΚ 1061 /Β/2005 του χαρακτηρισμού της αρχαιολογικής ζώνης είναι «ο απαραίτητος ζωτικός χώρος που πρέπει να παραμείνει ελεύθερος κτισμάτων, με τον οποίο το Φρούριο της Αγίας Μαύρας συντίθεται σε αδιάσπαστη πολιτιστική ενότητα» Στο άρθρο 13 (ν.4858/2021) αναγράφεται ότι στη ζώνη Α « μπορεί να επιτρέπεται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, μόνο η κατασκευή κτισμάτων ή προσθηκών σε υπάρχοντα κτίρια που είναι αναγκαία για την ανάδειξη των μνημείων ή χώρων». Για την επίτευξη της επιτασσόμενης προστασίας θεωρούμε αναγκαίο να προταθεί από το ΤΠΣ η αυστηρή χρήση της περιοχής και του οινοποιείου του ΤΑΟΛ από το ΥΠΠΟΑ για την ανάδειξη μνημείων .

Σημειώνεται ότι από το ΥΠΠΟΑ η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη ως τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους) και τα τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους συμπεριλαμβάνονται ως τρόπο προστασίας σε αυτά των ιστορικών τόπων. Σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 4858/21 (Α 220)η προστασία των μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων περιλαμβάνεται στους στόχους οποιουδήποτε επιπέδου χωροταξικού, αναπτυξιακού, περιβαλλοντικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.

Τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλους. Προτείνουμε να επισημανθούν από τη μελέτη τοπία κατ εφορμογή της ισχύουσας νομοθεσίας(Σύμβαση της Φλωρεντίας) και «τα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους» και άλλες περιοχές με αυξημένο ενδιαφέρον από πλευράς φυσικού περιβάλλοντος και τοπίου, να αντιμετωπίζονται κατά προτεραιότητα με θεσμοθέτηση προστατευτικού καθεστώτος μέσω των διατάξεων είτε του ν.1650/86 είτε της ισχύουσας νομοθεσίας.

Περιοχές Νατούρα. Στο 2ο σενάριο αναφέρεται στο κείμενο ότι θα διατηρηθούν όλα τα προστατευτικά καθεστώτα ενώ σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι από τις ΕΠΜ θα προταθούν ζώνες και εντός των ανωτέρω ζωνών βάσει της υπό εκπόνηση ΕΠΜ, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις (ν. 4685/2020), θα προσδιοριστούν επιτρεπόμενες ειδικές κατηγορίες χρήσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 14α, 14β, 14γ και 14δ του ΠΔ 59/2018 (ΦΕΚ 114/Α/29.06.2018), ως τροποποιήθηκε και ισχύει, θα προκύψει δε σε επόμενο στάδιο συμβατότητα μεταξύ των προτάσεων του ΤΠΣ με τις προτεινόμενες από την ΕΠΜ ρυθμίσεις οριοθέτησης ζωνών προστασίας της παρ. 4 του άρθ. 19 του ν. 1650/86, και επιλογής ειδικών χρήσεων του ΠΔ 59/2018.

Προτείνουμε να επιλεγούν μεταξύ των προτάσεων των δυο μελετών οι αυστηρότερες για την περιβαλλοντική προστασία χρήσεις βάσει της αρχής προστασίας της βιοποικιλότητας (που ενστερνίζεται το 2ο σενάριο) και σε καμμιά περίπτωση υποδεέστερο καθεστώς προστασίας από το υφιστάμενο.

Άλλωστε το Γενικό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΓΠΧΣΑΑ-υπερκείμενος σχεδιασμός) όπως ισχύει στοχεύει στη διαμόρφωση ενός χωρικού προτύπου ανάπτυξης, στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας, που θα είναι αποτέλεσμα μιας συνθετικής, ισόρροπης, θεώρησης στο χώρο παραμέτρων που προωθούν την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας και ενισχύουν την κοινωνική και οικονομική συνοχή και την ανταγωνιστικότητα. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Γεωργική γη. Το σενάριο 2 στον περιαστικό χώρο της Λευκάδας προτείνει έκταση ως περιοχή ΠΕΧ (περιοχή ελέγχου χρήσεων) ήπιας τουριστικής ανάπτυξης και συγκεκριμένα στο κείμενο αναφέρεται «με χρήσεις ως μη αποκλειστικά γεωργικές», ενώ από το ΠΧΠ(Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο-υπερκείμενος σχεδιασμός)) ο περιαστικός κάμπος της Λευκάδας συνιστάται να αποτελέσει χωρική με χρήση «γεωργίας». Στον χάρτη της υπάρχουσας κατάστασης η ίδια περιοχή φέρει το χαρακτήρα «γη υψηλής παραγωγικότητας» και στο σενάριο αναφέρεται ότι «τμήμα» μόνο του κάμπου διατηρείται ως γη υψηλής παραγωγικότητας.

Επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με το ΣΤΕ η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας εμπίπτει στην προστασία του άρθρου 24 του Συντάγματος για το φυσικό περιβάλλον και ότι απαγορεύεται κατ αρχήν η άσκηση οποιασδήποτε άλλη δραστηριότητας. Είναι δε όπως τονίζει μη ανανεώσιμος φυσικός πόρος που βρίσκεται ήδη σε ανεπάρκεια και πρόκειται για κοινωνικό αγαθό μεγάλης σπουδαιότητας για την οικονομία και την κοινωνική ζωή

Η γεωργία αποτελεί δραστηριότητα η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών (θέσεις εργασίας), στην παραγωγή ασφαλών γεωργικών προ'ιό-ντων και τροφίμων και στη διατήρηση της φυσιογνωμίας της υπαίθρου και του κοινωνικού ιστού. Παράλληλα, συντελεί στη δημιουργία ποικίλων ημιφυσικών οικοτόπων και τοπίων τα οποία, πέραν της αισθητικής αξίας, συνιστούν ενδιαιτήματα για την πλούσια πανίδα και χλωρίδα της χώρας μας.

Σύμφωνα με ΠΧΠ (Περιφερειακό Χωραταξικό Πλαίσιο) στον κλάδο της γεωργίας, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη διατήρηση και αύξηση της παραγωγής των τοπικών προϊόντων, στη στροφή προς τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις και στην καθετοποίηση της αγροτικής παραγωγής. Ετσι προτείνουμε οι υφιστάμενες εκτάσεις γεωργικής γης και γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας να προταθούν ως περιοχές με αυσρηρή χρήση γεωργίας, κατοικίας μόνο για τον καλλιεργητή και υπό προυποθέσεις στην απλή γεωργική γη αγροτουρισμός. Οι εκτάσεις των ιστορικών ελαιώνων Λευκάδας να προταθούν άμεσα σε καθεστώς προστασίας και όχι έπειτα από μελέτες (όπως αναφέρεται στο 2ο σενάριο) που πιθανό να καθυστερήσουν με δυσμενή αποτελέσματα για την ιδιαίτερη αυτή καλλιέργεια του νησιού.

Κτηνοτροφία. Για την στήριξη της κτηνοτροφίας καθορίζονται χωρικές ενότητες από το 2ο σενάριο μόνο σε ημιορεινές -ορεινές περιοχές «ώστε να αποκλειστεί η σύγκρουση χρήσεων γης με τουριστικές εγκαταστάσεις ή με κατοικίες» όπως αναφέρεται, ακολουθώντας έτσι το Ειδικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό(ΕΠΤ το οποίο δεν έχει εγκριθεί), που εκδιώχνει όλες τις δραστηριότητες από ευρεία παράκτια ζώνη αφήνοντάς τη μόνο για τουρισμό και το οποίο ΕΠΤ έχει συναντήσει πλήθος αντιρρήσεων.

Επισημαίνουμε ότι ο ορεινός χώρος διαθέτει προοπτικές αναζωογόνησης και μαζί με τον παράκτιο χώρο, συνιστούν γεωγραφικές, οικονομικές και κοινωνικές ενότητες, το ανάγλυφο, το κλίμα, το φυσικό περιβάλλον και η πολιτισμική κληρονομιά των οποίων απαιτούν τον προσδιορισμό και την εφαρμογή μιας εξειδικευμένης αναπτυξιακής και χωροταξικής πολιτικής συνεργασίας και όχι αποκλεισμών.

Βλυχό. Στον κόλπο του Βλυχού στον χάρτη της υπάρχουσας κατάστασης δεν υπάρχει, δεν διακρίνεται η περιοχή στην οποία προτείνεται η μαρίνα ώστε να αναγνωριστεί τι καθεστώς ισχύει σήμερα. Ανατρέχωντας στον χάρτη με το 1ο σενάριο το “do nathihg” στον κόλπο του Βλυχού υπάρχει η ένδειξη «ΠΕΠ μικρών υγροτόπων» και η όμορη χερσόνησος είναι χαρακτηρισμένη ως τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλους.

Στο χάρτη του 2ου σεναρίου στον κόλπο του Βλυχού είναι αδιευκρίνιστο αν υπάρχει η ένδειξη ΠΕΔ -ΠΟΑΠΔ Τουρισμού (ΠΕΔ περιοχές παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ΠΟΑΠΔ περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων) ή ΠΕΠ μικρών υγροτόπων ενώ υπάρχει και η ενδειξη ΠΕΧ παράκτιας ζώνης. Στο κείμενο του 2ου σεναρίου αναφέρεται ότι «Ορίζεται ΠΟΑΠΔ Τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή του Βλυχού, με κύρια ή αποκλειστική χρήση τον τουρισμό-αναψυχή (άρ. 1, ν. 4179/2013), στο πλαίσιο υποστήριξης και περαιτέρω αναβάθμισης της αναμενόμενης τουριστικής κίνησης λόγω της εγκατάστασης Μαρίνας στο Βλυχό».

Η πρότασή μας είναι η μη δημιουργία ΠΟΑΠΔ τουρισμού στην περιοχή, η μη καταστροφή του τοπίου με την δημιουργία της «επίχωσης -μπαζώματος» για τουριστική μαρίνα και τις χρήσεις τουρισμού.Προτείνουμε να διατηρηθεί η περιοχή ως «ΠΕΠ-περιοχή ειδικής προστασίας» με τη χερσόνησο ως τοπίου ιδιαιτέρου φυσικού κάλους και η ΠΕΧ της παράκτιας ζώνης να είναι προστατευτική και να επιδιώκεται η αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων της μοναδικής αυτής περιοχής που το νησί πρέπει να διατηρήσει για την ιδιαιτερότητα της για την μελλοντική του ανάδειξη.

Παράκτια Ζώνη ΠΕΧ . Για όλες τις « ΠΕΧ -περιοχές ελέγχου χρήσεων- παράκτια ζώνη» προτείνουμε σύμφωνα με το «ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΥΤΟΥ» (για το οποίο ολοκληρώθηκαν το 2010 όλες τις διαδικασίες πλην όπως δεν θεσμοθετήθηκε) άρθρο 1β, να υπάρχει προστασία και διατήρηση των ευαίσθητων παράκτιων οικοσυστημάτων, τοπίων, γεωμορφολογικών σχηματισμών και στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς και αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων.

Τουρισμός. Προτείνουμε λειτουργική σχέση των τουριστικών χρήσεων με τους οικισμούς, την άμεση αποτροπή της διάχυσης στον αγροτικό χώρο, την ενίσχυση των ενναλακτικών μορφών τουρισμού και την αποτροπή δημιουργίας εκτατικών οργανωμένων μορφών όπως τουριστικά χωρία, στρατηγικής επενδύσεις ΕΣΧΑΣΕ ΕΣΧΑΔΑ και ΕΠΣ τουριστικών χρήσεων που δεν συνάδουν με την ιδιαιτερότητα του νησιού και εν γενει με τον νησιωτικό χώρο.

ΑΠΕ. Η χωροθέτηση θαλάσσιων πάρκων ανεμογεννητριών μπορεί να επιτραπεί μόνο έπειτα από τη εκπόνηση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού και σύμφωνα με τη βιώσιμη χρήση και διαχείριση του θαλάσσιου χώρου.

Τέλος προτείνουμε ο επικείμενος σχεδιασμός να στοχεύει στην διατήρηση της φυσιογνωμίας του νησιού με την πολυαπασχόληση των κατοίκων εκμεταλλευόμενος το συγκριτικό πλεονέκτημα της σύνδεσης με τον χερσαίο χώρο.