ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑΣ - ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΦΗΣ

Ελαττωματικά σενάρια και απαραίτητη ανάγκη να αναπτυχθούν νέα σενάρια

Συμφωνώ με τις παρατηρήσεις του Μανώλη Γιάνναρου, της Μαρίας Ηλιού και του Θοδωρή Τσομίδη, ιδιαίτερα στην παρατήρηση τους ότι το σενάριο «μηδενικής ανάπτυξης», όπως και αυτό της «έντονης ανάπτυξης» είναι επίτηδες υπανάπτυκτα, έτσι ώστε-θέλουμε, δε θέλουμε-να μην μας αφήνουν άλλη επιλογή πέραν του σεναρίου «ήπιας ανάπτυξης». Το σενάριο αυτό είναι σοβαρά ελλιπές, και δε περιλαμβάνει μέτρα για τη προστασία του περιβάλλοντος και των άγριων ζώων—κάτι που υποκρίνεται ότι κάνει (στοχεύοντας υποτίθεται στην «διαφύλαξη του ευαίσθητου τοπίου», σελ. 10), προωθώντας όμως ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή την βιομηχανική και οικοδομική δραστηριότητα σε περιοχές προστασίας, όπως σε περιοχές Natura 2000, Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ), Δασικές εκτάσεις (ΔΔ), και σε Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), καθώς και εντός αρχαιολογικών. Όπως ανέφερε και ο δικηγόρος Τσομίδης στο δικό του σχόλιο, αυτό είναι παράνομο με βάση το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Πιο συγκεκριμένα προτείνονται στο σενάριο «ήπιας ανάπτυξης»:
• Συνολικά είκοσι δύο (22) αιολικά πάρκα σε νησίδες της Αστυπάλαιας: τέσσερα (4) αιολικά πάρκα στις νησίδες Κουτσομίτης, Κουνούπα, εφτά (7) αιολικά πάρκα στη νήσο Σύρνα και γύρω νησίδες, τρία (3) αιολικά πάρκα στη Οφιδούσσα και στη Ποντικούσσα, δυο (2) αιολικά πάρκα στις νησίδες Αδελφούς, και έξι (6) αιολικά πάρκα στις νησίδες Σοφρανά. Όλες αυτές οι νησίδες είναι εντός του Ευρωπαϊκού Δικτύου Natura 2000, ιδιαίτερα είναι Ζώνες Ειδικής Προστασίας για πουλιά, όπως ο Μαυροπετρίτης, ο Αρτέμης, και ο Μύχος, για θηλαστικά, όπως η μεσογειακή φώκια, και για θαλάσσιες χελώνες. Η Σύρνα, ο Κουτσομίτης, η Κουνούπα και η Ανατολική Αστυπάλαια βρίσκονται σε κύριο μεταναστευτικό διάδρομο πουλιών. Πέραν της ανεπανόρθωτης καταστροφής της φύσης, ερωτώμαι επίσης, ποιος θα επωφεληθεί από τα 22 αιολικά πάρκα, αν όχι αλλοδαπές εταιρείες οι οποίες θα ασκήσουν στο νησί μας – στο δικό μας φυσικό πλούτο – μια μοντέρνα μορφή οικονομικού ιμπεριαλισμού;
• Εκτενής οικοδομική δραστηριότητα (καταλύματα εστίασης έως 100τμ, τουριστικές υποδομές, και μονάδες αγροτουρισμού έως 30 κλίνες), εντός Περιοχών Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) και του Καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΚΑΖ), στην Δυτική και Ανατολική Αστυπάλαια.
Ειδικότερα όσον αφορά την Ανατολική Αστυπάλαια, η οποία ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000, καθώς και τη νότια χερσόνησο της Δυτικής Αστυπάλαιας (εντός του ΚΑΖ), δεν επισημαίνεται στη μελέτη—όπως και θα έπρεπε—ότι η περιοχή είναι κηρυγμένη δασική (ΔΔ) σύμφωνα με το Δασικό Χάρτη της Ελλάδας, συγκεκριμένα με δάση άρκευθων, γνωστοί και ως κέδρα ή φίδες, οι οποίοι προστατεύονται στα νησιά του Αιγαίου, στην προκειμένη περίπτωση με βάση τοπικής νομοθεσίας των Δωδεκανήσων που απαγορεύει αυστηρά το κόψιμο τους.
• Πιο εκτενής οικοδομική δραστηριότητα (καταλύματα έως 150τμ και μονάδες αγροτουρισμού έως 40 κλίνες) σε Περιοχή Διαφύλαξης Υπαίθρου (ΠΕΧ 1), οι οποία εισβάλλει σε οριοθετημένους αρχαιολογικούς χώρους, όπως αυτούς της Ανάληψης, της Μεσαριάς, του Αγίου Ιωάννη, και του Αγίου Ανδρέα. Για τον τελευταίο στον Άγιο Ανδρέα προορίζεται βιοτεχνική και βιομηχανική ζώνη απροσδιόριστου χαρακτήρα με «εγκαταστάσεις εφοδιαστικής (logistics)» – πρόκειται για λατομείο; ιδιωτικό λιμάνι που θα εξυπηρετήσει επενδύσεις μεγιστάνων ή κρουαζιερόπλοια; Γιατί δεν είναι σαφής η μελέτη ως προς τη χρήση των εγκαταστάσεων στον Άγιο Ανδρέα;

Όσον αφορά τις Στρατηγικές Επενδύσεις, δεν απαγορεύονται παρά μόνο στην περιοχή ΠΕΧ 2 (που καταλαμβάνει λιγότερο από 5% του νησιού). Αυτό θα πει ότι το σενάριο «ήπιας ανάπτυξης» που καλούμαστε να αποδεχθούμε θα επιτρέπει τις Στρατηγικές Επενδύσεις στο 95% του νησιού;

Πέρα από τη σοβαρή έλλειψη της προστασίας του περιβάλλοντος και του πολιτισμού του νησιού, το σενάριο δεν αναφέρεται με λεπτομέρεια στην δημιουργία νέων ή στη συντήρηση υπάρχων υποδομών, όπως το φράγμα στο Λιβάδι. Δεν γίνεται αναφορά σε μονάδα ανακύκλωσης. Δεν χαρτογραφούνται τα νέα οδικά δίκτυα που προτείνεται να ανοιχθούν (πχ η ασαφής περιφερειακή οδός Χώρας και Λιβαδιών που θα δίνει πρόσβαση «στις νότιες περιοχές και παραλίες του νησιού» σελ. 25).

Τέλος, βασικά δεδομένα πάνω στα οποία στηρίζεται η μελέτη είναι λανθασμένα, ιδιαίτερα ο πληθυσμός αιχμής του νησιού, που τον υπολογίζει σε 1.822 ανθρώπους, αριθμός υπερβολικά μικρός. Με βάση την ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, που στηρίζεται σε δεδομένα της ΥΠΑ και της ΕΛΣΤΑΤ, η Αστυπάλαια είχε το λιγότερο 40.000 επισκέπτες το 2024, οι περισσότεροι μεταξύ Ιουνίου και Σεπτέμβρη (δηλ. σε 4 μήνες, ή σε 120 μέρες). Αν υπολογίσουμε ότι ο κάθε επισκέπτης έμεινε στο νησί τουλάχιστον 5 μέρες, ο μόνιμος πληθυσμός, που υπολογίζεται στα περίπου 1.500 άτομα, τους θερινούς μήνες θα πρέπει να αυξηθεί κατά 1.700 άτομα (ή 2.000 άτομα και άνω τον Ιούλιο και Αύγουστο), δηλαδή σύνολο 3.200 άνθρωποι πληθυσμός αιχμής (το λιγότερο!). Ένας τέτοιος αριθμός θα εξηγούσε και το πως τα τουριστικά καταλύματα, που υπολογίζονται στις 2.500 κλίνες, είναι πλήρη τους θερινούς μήνες.

Εφόσον το σενάριο «ήπιας ανάπτυξης» που προτείνεται είναι ελαττωματικό, ασαφές, και βασισμένο σε λάθος δεδομένα του πληθυσμού αιχμής του νησιού, ενώ δεν εξυπηρετεί τους στόχους της μελέτης, δηλ. την «αποτροπή εξάρτησης από την μονόπλευρη τουριστική ανάπτυξη» και τη «διαφύλαξη του ευαίσθητου τοπίου», αλλά αντιθέτως ενθαρρύνει την οικοδομική και βιομηχανική δραστηριότητα σε βάρος του περιβάλλοντος, θα πρέπει να απορριφθεί, έτσι ώστε να συνταχθεί νέο σενάριο. Το νέο σενάριο θα πρέπει να είναι πιο λεπτομερές, να οριοθετεί δασικές εκτάσεις και να σέβεται αρχαιολογικούς χώρους, να προστατεύει πολύτιμη χλωρίδα και πανίδα, η οποία θα πρέπει να αναφέρεται γραπτώς, και να είναι βασισμένο σε σωστά δεδομένα. Αυτονόητο επίσης το να απαγορεύει ρητά σε κάθε μια περιοχή τις στρατηγικές επενδύσεις.

Κατ’ εμέ προτιμότερο θα ήταν ένα σενάριο «μηδενικής ανάπτυξης» με πρότυπο τη βιωσιμότητα, που να βασίζεται στην προστασία και ανάδειξη του πλούσιου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και των αγροκτηνοτροφικών και άλλων παραδόσεων της Αστυπάλαιας.

Δρ. Νεφέλη Πιρέ, Αρχαιολόγος (απόφοιτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης)