ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΣΙΚΙΝΟΥ - ΔΗΜΟΥ ΦΟΛΕΓΑΝΔΡΟΥ - ΔΗΜΟΥ ΙΗΤΩΝ

Σχόλια σχετικά με το Αντικείμενο του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Ίου

Η Ίος βρίσκεται σήμερα σε μια κρίσιμη καμπή. Οι δείκτες φέρουσας ικανότητας, όπως τεκμηριώνονται τόσο από τη μελέτη των αναδόχων όσο και από ανεξάρτητες έρευνες, καταδεικνύουν ότι το νησί έχει ήδη υπερβεί τα όρια αντοχής του. Η προώθηση ενός χωροταξικού πλαισίου που συνεχίζει να επιτρέπει εκτεταμένη δόμηση και μάλιστα διευκολύνει την υλοποίηση ΕΣΧΑΣΕ, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε περαιτέρω περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση.

1. Για το μοντέλο ανάπτυξης
Η Ίος χρειάζεται ένα σχέδιο που να εξυπηρετεί δύο θεμελιώδεις στόχους:
α. την ευημερία των μονίμων κατοίκων,
β. και τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών και πολιτισμικών πόρων, ώστε οι επόμενες γενιές να έχουν ίσες ευκαιρίες.
Ο τουρισμός πράγματι αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα, αλλά δεν μπορεί να συνεχίσει ως μονοκαλλιέργεια. Αντίθετα, πρέπει να συνδεθεί με την ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά και το φυσικό περιβάλλον του νησιού. Έτσι θα προσελκύει επισκέπτες υψηλότερων εισοδημάτων, θα επεκτείνει την τουριστική περίοδο και θα δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας.

2. Ο ρόλος του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα
Η Ίος διαθέτει προϊόντα υψηλής ποιότητας (μέλι, τυριά, λαχανικά). Ωστόσο, η παραγωγή συρρικνώνεται. Ο χωροταξικός σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει κίνητρα για αναζωογόνηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, όχι μόνο για λόγους αυτάρκειας και ανθεκτικότητας απέναντι σε κρίσεις, αλλά και για να ενισχυθεί η αυθεντικότητα του τουριστικού προϊόντος.

3. Δημόσιες υπηρεσίες και ποιότητα ζωής
Οι μόνιμοι κάτοικοι δηλώνουν αυξανόμενη δυσφορία: ανεπαρκείς υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, υψηλό κόστος στέγασης, έλλειψη προσιτής κατοικίας. Αν δεν αντιμετωπιστούν αυτά, το νησί θα χάσει το κοινωνικό του δυναμικό. Ο χωροταξικός σχεδιασμός πρέπει να προβλέπει:
οριοθέτηση οικισμών και κοινωνική κατοικία, καλύτερη διασύνδεση με τις Κυκλάδες και την ηπειρωτική Ελλάδα,
βελτίωση υγειονομικών και εκπαιδευτικών υποδομών.

4. Για τα ΕΣΧΑΣΕ και τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις
Η συγκέντρωση του 35%-40% της γης σε λίγες εταιρείες δημιουργεί μια μονοπωλιακή κατάσταση που απειλεί τόσο τις μικρές επιχειρήσεις όσο και την κοινωνική συνοχή. Τα ΕΣΧΑΣΕ θα απορροφούν δυσανάλογα φυσικούς πόρους (νερό, γη). Η κατανάλωση νερού, θα επιβαρύνει υπέρμετρα το φυσικό απόθεμα, η διαχείριση απορριμμάτων και η φέρουσα ικανότητα των οδικών δικτύων θα δεχθούν τεράστιες πιέσεις.

Παράλληλα, θα περιορίζουν την πρόσβαση σε εμβληματικά τοπία. Οι εταιρείες που τα προωθούν έχουν ήδη καταγραφεί σε σειρά παραβάσεων (καταστροφή τοπίων στην Κουμπάρα-Διακοφτό και στο Αυλάκι Παπά). Η μετατροπή παρθένων εκτάσεων σε μαζικά τουριστικά συγκροτήματα θα διαρρήξει την οικολογική ισορροπία, θα επιβαρύνει τη βιοποικιλότητα και θα στερήσει την Ίο από το σημαντικότερο αναπτυξιακό της κεφάλαιο: το φυσικό τοπίο.

Τα ΕΣΧΑΣΕ απομονώνουν τον τουρίστα από την τοπική κοινωνία, δημιουργώντας «νησίδες πολυτελείας» που δεν σχετίζονται με την ιστορία και τον πολιτισμό της Ίου. Η πρόσβαση σε εμβληματικές περιοχές θα περιορίζεται για τους κατοίκους και τους μικρούς επαγγελματίες, δημιουργώντας συνθήκες κοινωνικής αδικίας. Ως κλειστά τουριστικά χωριά με ενσωματωμένες υποδομές (καταλύματα, εστιατόρια, σούπερ μάρκετ), λειτουργούν ανταγωνιστικά προς τις τοπικές επιχειρήσεις, περιορίζοντας τη διασύνδεση του τουρισμού με την τοπική οικονομία. Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων θα κατευθύνεται εκτός νησιού, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τους μόνιμους κατοίκους.

5. Εναλλακτική πρόταση
Το νησί χρειάζεται ένα χωροταξικό πλαίσιο με σαφή μέτρα:
Θεσμοθέτηση δικτύου περιοχών προστασίας φυσικού και πολιτισμικού τοπίου (αναβαθμίδες, μονοπάτια, ανεμόμυλοι, υγρότοποι).
Διαχείριση υδατικών πόρων με φράγματα ανάσχεσης και περιορισμό πισινών.
Διατήρηση γεωργικής γης με απαγόρευση ανταγωνιστικών χρήσεων.
Ενίσχυση του αγροτουρισμού και του πολιτιστικού τουρισμού.
Συμπαγή οικιστική ανάπτυξη και κοινωνική κατοικία. Ρύθμιση του τρόπου κατανομής των τουριστικών κλινών.
Ήπια τουριστική ανάπτυξη, συμβατή με την κλίμακα του νησιού, με έμφαση σε ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού (πεζοπορικός, πολιτιστικός, γαστρονομικός).

6. Συμπέρασμα
Η Ίος δεν αντέχει άλλη άναρχη τουριστική μεγέθυνση. Ο νέος χωροταξικός σχεδιασμός πρέπει να προστατεύσει τον τόπο και να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε οι κάτοικοι να μπορούν να ζουν αξιοπρεπώς. Ένα μοντέλο που θυσιάζει το περιβάλλον και τον κοινωνικό ιστό για βραχυπρόθεσμο κέρδος λίγων εταιρειών δεν είναι ούτε βιώσιμο ούτε δίκαιο.

Το χωροταξικό της Ίου πρέπει να απορρίψει ρητά τα ΕΣΧΑΣΕ και να στηρίξει ένα εναλλακτικό μοντέλο: ήπιο, πολυτομεακό τουρισμό συνδεδεμένο με τον πρωτογενή τομέα, τον πολιτισμό και το φυσικό περιβάλλον. Μόνο έτσι θα προστατευθεί το νησί και η κοινωνία του από μη αναστρέψιμες επιπτώσεις.
Αυτό είναι το πραγματικό αναπτυξιακό στοίχημα.