ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ

Το μοναδικό πιθανό σενάριο είναι το δεύτερο, αλλά δεν είναι αρκετό.

Η εκπόνηση ενός masterplan είναι ένα θεμελιώδες βήμα για τη μελλοντική ανάπτυξη και την προστασία μιας περιοχής, και αποκτά εξαιρετική αξία όταν πρόκειται για ένα νησί της Μεσογείου, το οποίο, εκ της φύσεώς του, αποτελεί ένα μοναδικό, πολύπλοκο και ευαίσθητο οικοσύστημα. Είμαι ευγνώμων σε όσους το θέλησαν, εργάστηκαν και θα εργαστούν πάνω σε αυτό το έγγραφο, καθώς και για τη δυνατότητα να εκφράσω προσωπική άποψη επί του θέματος, παρόλο που δεν έχω καμία τεχνική εξειδίκευση στον τομέα αυτό.

Το πρώτο προτεινόμενο σενάριο, το οποίο δεν προβλέπει καμία αλλαγή, πρέπει να θεωρηθεί μη ρεαλιστικό, καθώς η αλλαγή είναι αδιάκοπη, και η άρνησή της θα σήμαινε ότι αγνοούμε τη μεταβατική και προσωρινή φύση των πραγμάτων.

Το τρίτο σενάριο αποτελεί πραγματική αυτοκαταστροφική παγίδα. Η προώθηση μιας εντατικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την επίμονη επιδίωξη βραχυπρόθεσμου κέρδους (ατομικού και για λίγους μόνο), την αφελή πεποίθηση ότι οι αγορές πρέπει να καθορίζουν τις επιλογές και τις ζωές μας ανεξαρτήτως πλαισίου, την ουτοπία ότι θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε και να ελέγξουμε τη διαδικασία που ξεκίνησε υπό αυτούς τους όρους, αποφεύγοντας ανεπανόρθωτες ζημιές, και την αυθαίρετη εκμετάλλευση των περιορισμένων πόρων μας χωρίς τη φροντίδα της προστασίας και της αναγέννησής τους, θα μας οδηγήσει σύντομα σε κατάρρευση, όπως ήδη συμβαίνει παντού, μπροστά στα μάτια όλων. Πρόκειται για ένα απαρχαιωμένο μοντέλο, το οποίο παρακμάζει εδώ και χρόνια, καθώς πλέον είναι αδύνατο να αγνοήσουμε τις αρνητικές του επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνία, καθώς και το δυσβάσταχτο κόστος του—καταστροφικό και, μακροπρόθεσμα, σαφώς ανώτερο από τα οφέλη που παράγει (οφέλη που, αν δεν διασκορπίζονται αλλού, σε κάθε περίπτωση δεν κατανέμονται δίκαια). Είναι προφανές, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο, ότι η έννοια της προόδου και της ανάπτυξης του μέλλοντος δεν θα μοιάζει με εκείνη του παρελθόντος και ότι και οι πρακτικές μας δεν θα πρέπει να μοιάζουν.

Το μοναδικό πιθανό σενάριο παραμένει λοιπόν το δεύτερο, το οποίο δικαίως θεωρείται πιο ρεαλιστικό και εφικτό, όμως προσωπικά πιστεύω ότι δεν είναι ακόμη αρκετό για να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο και ευημερούν μέλλον (όχι μόνο με υλικούς και οικονομικούς όρους, αλλά και συναισθηματικά, ψυχικά, σωματικά και πνευματικά) για τα δύο νησιά, δηλαδή για το σπίτι και την κοινότητά μας. Επιπλέον, η δυνατότητα αποφυγής των κινδύνων που θα επέφερε η υιοθέτηση του τρίτου σεναρίου δεν διασφαλίζεται ακόμη επαρκώς με το δεύτερο σενάριο, τουλάχιστον έτσι όπως έχει σχεδιαστεί σε αυτή την προκαταρκτική και κατευθυντήρια φάση, καθώς εξακολουθεί να λείπει η σαφής και ξεκάθαρη βούληση για μια αλλαγή στην αντίληψη και στην οπτική μας για τον κόσμο γύρω μας. Θεωρώ αναγκαίο να αρχίσουμε να βλέπουμε το περιβάλλον στο οποίο ζούμε όχι αποκλειστικά ως έναν χώρο και αδρανή ύλη προς εκμετάλλευση και χειραγώγηση, αλλά ως ένα φυσικό σύστημα με το οποίο είμαστε βαθιά συνδεδεμένοι, αλληλοεξαρτώμενοι και, μαζί του, συνιστούμε ένα ολοκληρωμένο και πολύπλοκο ζωντανό σύστημα. Πιστεύω ότι είναι επείγον να ξεπεράσουμε αυτή τη λανθασμένη διάκριση μεταξύ εμάς και του περιβάλλοντός μας—και μεταξύ μας, αφήνοντας πίσω και τις ιδεολογικές μας διαιρέσεις!—και να προχωρήσουμε προς έναν πιο υπεύθυνο και συστημικό τρόπο σκέψης για την επόμενη οικονομία μας. Ο χωροταξικός σχεδιασμός πρέπει να αναπτυχθεί με επίκεντρο την ιστορία αυτού του ιδιαίτερου τόπου και τη μοναδική του δυναμική ως καταλύτης για την οικολογική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική του υγεία. Είναι καιρός να επενδύσουμε στα οικολογικά συστήματα που καθιστούν αυτόν τον τόπο ξεχωριστό, όχι απλώς διατηρώντας τα και προστατεύοντάς τα, ούτε αρκούμενοι στη βιωσιμότητα του αποτυπώματός μας, αλλά επιδιώκοντας να δημιουργήσουμε καθαρά θετικές επιπτώσεις. Η κοινότητά μας θα ευημερεί μόνο όσο προάγουμε και υποστηρίζουμε την αναγέννηση των τοπικών οικοσυστημάτων, αναγνωρίζοντάς τα ως θεμελιώδη για την ευημερία μας και την ίδια μας την επιβίωση.
Seconda e ultima parte: Η αναγεννητική ικανότητα των οικολογικών συστημάτων και ολόκληρου του ζωντανού συστήματος του οποίου αποτελούμε μέρος.

Πέρα από τις προηγούμενες παρατηρήσεις και εστιάζοντας στην ουσία όσων εκπροσωπούνται στο δεύτερο σενάριο, εκτός από τα σχόλια που προηγήθηκαν και με τα οποία σε μεγάλο βαθμό συμφωνώ, θα ήθελα να προσθέσω τις εξής σημειώσεις.
Για την ευημερία της κοινότητας και για να διατηρηθεί ζωντανή η βαθιά σύνδεση με τον τόπο, την ιστορία και τον πολιτισμό των Κυθήρων, είναι θεμελιώδες να αντισταθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο στην έλλειψη οικονομικής διαφοροποίησης και να προωθήσουμε τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, καθώς και τη διασύνδεσή τους με τις δραστηριότητες του τριτογενούς τομέα. Εκτός από τις ήδη προτεινόμενες δράσεις, θα ήθελα να προτείνω:
Δημιουργία σχολείου ή επαγγελματικού κέντρου που μπορεί να εγγυηθεί στους νέους, ειδικότερα, ενημερωμένη και πρωτοποριακή εκπαίδευση σε τεχνικές αναγεννητικής γεωργίας, αναγεννητική βόσκηση, διαχείριση αναγεννητικών υδάτων και βασικό προγραμματισμό, επαγγελματική καλλιέργεια βρώσιμων μανιταριών (για παράδειγμα εκμετάλλευση σπηλαίων που αντιπροσωπεύουν το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των μανιταριών) Ο όρος αναγεννητικό υποδηλώνει ένα σύνολο καινοτόμων μεθόδων που αναπτύχθηκαν ως απάντηση στις περιβαλλοντικές προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής με στόχο την αποκατάσταση του εδάφους που έχει υποστεί βλάβη από υπερεκμετάλλευση, κακοδιαχείριση ή εγκατάλειψη και την προώθηση της βιοποικιλότητας. Αυτές οι δομές θα έδιναν επίσης τη δυνατότητα διοργάνωσης εργαστηρίων για εργαζομένους του κλάδου, τεχνικούς ή απλούς λάτρεις και θα επέτρεπαν την ενεργοποίηση διακρατικών συνεργασιών συνεργασίας (Erasmus +), την ενεργοποίηση εκπαιδευτικών και εξ αποστάσεως έργων και ευρωπαϊκών έργων κινητικότητας για σχολεία και την οργάνωση επισκέψεων με ξεναγό (επίσης για τουρίστες) στα πειραματικά πεδία και τα εργαστήρια.

Δημιουργία δημοτικού δασικού φυτωρίου που διαχειρίζονται αγροτικοί συνεταιρισμοί για την πώληση, διάδοση και διατήρηση ιθαγενών ειδών δέντρων και θάμνων και εκτάσεων αφιερωμένων στην καλλιέργεια μελιτοφυτών που προορίζονται για μελισσοκομία. Το φυτώριο υλικό από αυτές τις κατασκευές, όπου είναι δυνατόν, θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την έναρξη έργων αναδάσωσης σε περιοχές που έχουν υποβαθμιστεί από φυσικές καταστροφές ή για τον έλεγχο της εξάπλωσης χωροκατακτητικών και πυρόφιλων ξένων ειδών (π. Αυτή η δομή θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για εκπαιδευτικές και τουριστικές επισκέψεις.

Υιοθέτηση προσεγγίσεων και κινήτρων που προάγουν την επιστροφή στη γη, τη γνώση και τις παραδοσιακές τοπικές γεωργικές και βιοτεχνικές πρακτικές.

Δημιουργία πειραματικών κέντρων για την προστασία των οικοτόπων και της πλούσιας βιοποικιλότητας χερσαίας και υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας του νησιού μας και αποκατάσταση τυχόν ήδη υπαρχόντων. Τα κέντρα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος ενός δικτύου συνεργασίας με τις εγκαταστάσεις φιλοξενίας του νησιού για να προσφέρουν στους επισκέπτες όχι μόνο τη δυνατότητα εκπαιδευτικών επισκέψεων αλλά και εκδηλώσεων ενεργού συμμετοχής στις διάφορες συνεχιζόμενες δραστηριότητες και έργα, ώστε να διασφαλίζεται μια πιο εις βάθος εμπειρία και επαφή με την περιοχή μας και τα προβλήματά της.

Η εγκαταλελειμμένη οικοδομική κληρονομιά, εκτός από την προσφορά κινήτρων για την αποκατάσταση και την επαναχρησιμοποίησή της για οικιστικούς σκοπούς ή σε συνδυασμό με τις δραστηριότητες του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, θα μπορούσε ενδεχομένως να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία πολιτιστικών και τουριστικών κέντρων ), μαθήματα αρχιτεκτονικής, κέντρα πολιτιστικής παραγωγής και πειραματισμού και προσφορά κατοικιών για καλλιτέχνες. Αυτά τα κέντρα θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν μέρος ενός δικτύου συνεργασίας με τις εγκαταστάσεις διαμονής του νησιού, προκειμένου να προσφέρουν στους επισκέπτες την ευκαιρία να ζήσουν εμπειρίες σε υποβλητικά πλαίσια και να έρθουν σε επαφή με την τοπική κουλτούρα.

Το νησί θα πρέπει να ενθαρρύνει τα κυκλώματα κυκλικής οικονομίας με κύριο στόχο τη βελτίωση της χρήσης των πόρων επίσης με την ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων, τη μείωση της παραγωγής απορριμμάτων που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πόροι ενθαρρύνοντας την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την ανάκτηση υλικών. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να προωθήσουμε και να ενθαρρύνουμε τη δημιουργία μονάδας κομποστοποίησης για οργανικά απόβλητα και αποκόμματα και κλαδέματα κήπων (τα οποία θα πρέπει να σταματήσουν να καίγονται) και, ει δυνατόν, εγκαταστάσεις ανακύκλωσης για τα διάφορα υλικά. Επιπλέον, θα πρέπει να δημιουργηθούν κέντρα συλλογής για όλα τα χρησιμοποιημένα ή απόβλητα υλικά που προορίζονται να γίνουν απόβλητα αλλά θα μπορούσαν να προορίζονται για ανακύκλωση, δηλαδή να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή νέων προϊόντων μεγαλύτερης αξίας από αυτή της πρώτης ύλης ή με νέα χρησιμότητα. Σε αντίθεση με την ανακύκλωση, η ανακύκλωση δεν υποβαθμίζει το αρχικό υλικό αλλά το ενισχύει.

Σε ό,τι αφορά τον ενεργειακό τομέα, το νησί θα πρέπει να υποστηρίξει καινοτόμες λύσεις με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που μπορούν να καλύψουν τις τοπικές ενεργειακές ανάγκες, απαγορεύοντας κατηγορηματικά την εγκατάσταση βιομηχανικών πάρκων.

Τουλάχιστον κατά την υψηλή περίοδο, θα πρέπει να προβλεφθεί ένα σύστημα δημόσιας συγκοινωνίας που χρησιμοποιεί καθαρή ενέργεια για τη βελτίωση της κινητικότητας τουλάχιστον μεταξύ των αστικών οικισμών και των κύριων τοποθεσιών ενδιαφέροντος, που θα ενισχυθεί κατά την τουριστική περίοδο για την αποφυγή σημείων συμφόρησης στο οδικό σύστημα και της σχετικής ηχορύπανσης. Από αυτή την άποψη, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι μόνο οι κύριοι συνδετικοί δρόμοι θα πρέπει να ασφαλτοστρωθούν αλλά όχι αυτοί που οδηγούν στις παραλίες και τους όρμους καθώς θα παραμόρφωσαν το φυσικό τοπίο.

Γενικότερα, το φυσικό τοπίο του νησιού, τα ιστορικά αγροτικά τοπία, τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, οι χώροι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος αποτελούν ανεκτίμητη και μοναδική κληρονομιά, χαρακτηριστικό αυτού του τόπου και βάση υγιούς κοινοτικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προστατεύεται όσο το δυνατόν περισσότερο με την απαγόρευση οποιουδήποτε παραμορφωτικού στοιχείου (ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι, οικιστικές κατασκευές κοντά στην ακτή ή τοποθεσίες υψηλής φυσιολατρικής και τοπικής αξίας, χώροι στάθμευσης κ.λπ.)

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το πρόβλημα της συλλογής του νερού δεν αποτελούσε ποτέ σημαντικό πρόβλημα για το νησί καθώς είναι ευτύχημα να είναι ένα από τα λίγα νησιά της Μεσογείου που καυχιέται για την παρουσία πολυάριθμων πηγών νερού. Ωστόσο, σε μια εποχή κλιματικής αλλαγής όπως αυτή που βιώνουμε, οι υδατικές κρίσεις θα είναι ολοένα και πιο συχνές και οι υδροφόροι ορίζοντες θα στεγνώνουν, φτάνοντας σε ανησυχητικά επίπεδα με επιβλαβείς συνέπειες τόσο για το περιβάλλον όσο και για τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Για την κάλυψη των αναγκών του νησιού σε νερό κάθε εποχή του χρόνου, είναι επομένως απαραίτητο να εφαρμοστεί μια πολύπλευρη στρατηγική για την ύδρευση, τη μείωση των απωλειών, τη βελτιστοποίηση της κατανάλωσης και την ανάκτηση του βρόχινου και του γκρίζου νερού. Είναι απαραίτητο να παρέχεται ένα εκτεταμένο σύστημα συλλογής και αποθήκευσης όμβριων υδάτων, σχεδιασμός λεκανών συλλογής, φραγμάτων κατά μήκος των υδάτινων ρευμάτων για την επιβράδυνση της ροής του νερού και την προώθηση της διείσδυσής του στο υπέδαφος, έργα δασοποίησης σε συγκεκριμένα σημεία για τη διατήρηση του νερού πιο αποτελεσματικά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απορρίπτεται σε επιφανειακά ύδατα ή δεξαμενές συλλογής. Επίσης είναι απαραίτητη η πλήρης αποκατάσταση όλων των υδραυλικών εργασιών του δημοτικού υδραγωγείου ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες. Επιβλητικές στο οικιακό περιβάλλον λύσεις ικανές να μειώσουν την κατανάλωση νερού που επηρεάζουν την ποσότητα ροής ή το χρόνο παροχής νερού και συστήματα για την επαναχρησιμοποίηση του γκρίζου νερού και την ανάκτηση του βρόχινου νερού. Απαγόρευση κατασκευής πισινών εκτός και αν είναι γεμάτες με θαλασσινό νερό. Τέλος, η απόσυρση νερού από τους υδροφόρους ορίζοντες μέσω γεωτρήσεων πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο.

Η επέκταση της ζώνης προσγείωσης του αεροδρομίου πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία, καθώς και η κατασκευή τουριστικών λιμανιών και η χρήση και βελτίωση της λιμενικής υποδομής για την προσέλκυση κρουαζιερόπλοιων, διότι αυτό θα σήμαινε την τήρηση ενός μοντέλου μαζικού τουρισμού του οποίου το κόστος ανάπτυξης, που καταβάλλεται από τον τοπικό πληθυσμό που ζει μόνιμα στο νησί και σε βάρος του τόπου, θα είναι μεγαλύτερο από τα οφέλη που αποφέρει. Αυτό που θεωρούμε σπίτι μας θα εξομοιωθεί με ένα «προϊόν» που πρέπει να εμπορευματοποιηθεί μέσω πρακτικών παραγωγής που περιλαμβάνουν την αδιάκριτη εκμετάλλευση των πόρων και την εφαρμογή μεθόδων, όπως η τυποποίηση, η αναγνώριση, η ομοιομορφία. Πολλά από τα προβλήματα που συνδέονται ιστορικά με την ανάπτυξη του συμβατικού τουρισμού, όπως: ρύπανση, κλιματικές επιπτώσεις και φυσικές επιπτώσεις, ανεξέλεγκτη ανάπτυξη κτιρίων και αποψίλωση των δασών (π η δαπάνη του πρωτογενούς τομέα και των παραδοσιακών επαγγελμάτων· Τα προβλήματα και οι κοινωνικές αναταραχές που συνδέονται με τον κορεσμό των τουριστών, το gentrification και την εκμετάλλευση των εργαζομένων μέσω επισφαλών και κακοπληρωμένων θέσεων εργασίας είναι η αναμενόμενη συνέπεια της προώθησης του μαζικού τουρισμού ως μίας από τις κύριες μορφές ανάπτυξης του τρέχοντος οικονομικού μας συστήματος. Μπορούμε να επιλέξουμε διαφορετικές μορφές τουρισμού και ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στην ευημερία της κοινότητας, στο φυσικό της περιβάλλον, στην πολιτιστική της κληρονομιά.

Οι ενέργειές μας από σήμερα και στο ορατό μέλλον θα καθορίσουν την αξιοπρέπεια της ζωής μας καθώς και την κληρονομιά μας.