ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ - ΔΗΜΟΥ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ

Παρατηρήσεις επί της ΜΠΣ, ΔΕ Απολλωνίων

Α.Γενικές παρατηρήσεις
1. Χρειάζεται όντως ΤΠΣ. Όμως ένα πραγματικά κοινωνικά δίκαιο και βιώσιμο ΤΠΣ, που να βελτιώνει την ποιότητα ζωής όλων των κατοίκων του νησιού.
2. Η συγκεκριμένη Μελέτη Πολεοδομικού Σχεδιασμού (ΜΠΣ) είναι έωλη.
Δεν στηρίζεται στις αναγκαίες μελέτες που προαπαιτούνται όπως: Ειδική Περιβαλλοντική μελέτη, εγκεκριμένη Μελέτη Οριοθέτησης των Ρεμάτων, Μελέτη Γεωτεχνικής καταλληλότητας, Συγκοινωνιακή μελέτη... Στερείται επιστημονικών, αντικειμενικών δεδομένων και παρόλα αυτά προβαίνει σε χωρικό σχεδιασμό, ο οποίος ενδέχεται να τροποποιηθεί...
3. Προτείνεται σενάριο ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Ορθά. Μόνο που η μελέτη παραβιάζει τη βασική αρχή του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό, δηλαδή τον έλεγχο των περιβαλλοντικών πιέσεων αφενός και την ισόρροπη ανάπτυξη αφετέρου.
Η ήπια τουριστική ανάπτυξη του νησιού δεν πρέπει να προκύπτει ως ένας μέσος όρος περιοχών δύο ταχυτήτων, όπως συμβαίνει σε αυτή τη μελέτη. Διατείνεται ότι στοχεύει σε ισόρροπη ανάπτυξη σε όλες τις Δημοτικές Ενότητες, μόνο που αυτό κρύβει την πραγματική εικόνα: και πάλι πρόκειται για μέσο όρο που συγκαλύπτει ανισότητες μεταξύ των χωριών στο εσωτερικό της ΔΕ. Υπερεκμετάλλευση για κάποια, στασιμότητα ή επιδείνωση για άλλα. Η πρόταση επιμένει (εσφαλμένα σύμφωνα με τις ίδιες τις διακηρύξεις της) να πιέζει οικιστικά τους υπάρχοντες τουριστικούς πόλους, 5 -6 χωριά και την πόλη της Λευκάδας μέχρι ασφυξίας, αντί τη διάχυση σε περισσότερα χωριά κάθε ΔΕ. Πρέπει να πάψουν να ευημερούν οι αριθμοί και οι μέσοι όροι και με έναυσμα αυτόν τον σχεδιασμό να εξασφαλιστεί πραγματική, ισότιμη ευμάρεια όλων των ανθρώπων σε όλα τα χωριά. Οι δυνατότητες υπάρχουν.
Επιπρόσθετα, το άνοιγμα στον μαζικότατο και επιβαρυντικό τουρισμό της κρουαζιέρας εξοντώνει και υποβαθμιζει ακόμη και μεγαλουπόλεις, πόσο μάλλον τους κορεσμένους ή ημικορεσμένους τουριστικούς προορισμούς της Λευκάδας. Συνιστά μέγιστη πίεση με το ελάχιστο οικονομικό όφελος για τον πληθυσμό. Συνιστά υπερτουρτουρισμό με τις αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, αλλά και την ποιότητα του τουρισμού (ενδεικτική η πρόσφατη αρνητική δημοσιότητα -εντός και εκτός Ελλάδας- της Ζακύνθου ως υπερτουριστικού νησιού).
Β. Ειδικότερες παρατηρήσεις για τον δήμο Απολλωνίων
1. Βασιλική
Ένα παράδειγμα μη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων σχεδιάζει αυτή η μελέτη για τη Νότια Λευκάδα, γύρω από τη Βασιλική. Το χωριό θα διαθέτει πλέον μαρίνα, η οποία θα μεγεθυνθεί. Η μελέτη προβλέπει να διπλασιαστεί οικιστικά προς τα δυτικά (κάμπο, Πόντη) για να ανταποκριθεί στην περαιτέρω ζήτηση. Αντί να συμβεί κάτι ανάλογο και προς τα ανατολικά του χωριού, η μελέτη επιλέγει τη δημιουργία δύο μεγάλων τεχνητών θερέτρων, τα οποία πιέζουν αφόρητα το περιβάλλον και ιδιωτικοποιούν de facto δύο μικρές εξαιρετικές παραλίες αποκλείοντας την ελεύθερη πρόσβαση κατοίκων και επισκεπτών του χωριού. Το μέγεθος των τεράστιων αυτών μονάδων θα συνεπιφέρει στέρηση νερού στον αυξημένο πληθυσμό του χωριού (ακόμη και με λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης). Σε αυτό το σκηνικό σχεδιάζεται να προστεθεί ο ημερήσιος τουρισμός κρουαζιέρας - μέσω του μελλοντικού μεγαλύτερου λιμανιού. Για τις μεταβολές που θα επιφέρει το λιμάνι στη δυτική πλευρά του κόλπου δεν αναφέρεται τίποτε. Όλο αυτό συνιστά μη βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων, μειώνει την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, παραβαίνοντας το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) Ιονίων Νήσων (σελ. 6).

2. Αθάνι
Εδώ η μελέτη παραβαίνει τον δηλωμένο ως κύριο στόχο της (σελ.9, §1): “Ο σχεδιασμός του χώρου μέσω της υλοποίησης του ΓΠΣ λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε δημοτικής ενότητας και ενδυναμώνει ισόρροπα όλες τις περιοχές, ώστε να πετύχει ισόρροπη ανάπτυξη. Αναδεικνύονται συγκριτικά πλεονεκτήματα για κάθε υπο-περιοχή, ωστόσο λαμβάνεται μέριμνα και για τις περιοχές που δεν είναι αναπτυγμένες και παρουσιάζουν υστέρηση”.
2α. Φαίνεται ότι οι φημισμένες παραλίες Εγκρεμνοί, Πόρτο Κατσίκι, Γυαλός, οι οποίες βρίσκονται στην εγγύτερη ή ευρύτερη περιοχή του Αθανιου και τις οποίες επισκέπτονται όλοι οι τουρίστες του νησιού δεν αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα για τους μελετητές.
Στο ΠΕΧ 2 Ήπιας Τουριστικής Ανάπτυξης όπου ομαδοποιούν εξωοικιστικές περιοχές με βάση το πλεονέκτημα αξιόλογες παραλίες, μεταξύ των αναφερομένων δεν υπάρχουν καν οι παραλίες Εγκρεμνοί, Πόρτο Κατσίκι, Γυαλός του Αθανίου.
Ούτε στο ΠΕΧ Παράκτιας Ζώνης (πάνω από 300 μέτρα από την ακτογραμμή) υπάρχει το Αθάνι. Το χωριό που, λόγω της εγγύτητάς του στις φημισμένες παραλίες, επί δεκαετίες δέχεται την καθημερινή επιβάρυνση χιλιάδων τροχοφόρων παραμένει ξεχασμένο στην υποανάπτυξη (με το στήσιμο αυτοσχέδιων καλυβιών πώλησης προϊόντων έξω από τα χωράφια, στο δρόμο).

2β. Επιπλέον στον “προσδιορισμό των κτηνοτροφικών περιοχών ώστε να αποκλειστεί η σύγκρουση χρήσεων γης με τουριστικές εγκαταστάσεις ή με κατοικίες” αφενός επιλέγουν δύο αμιγώς ορεινές περιοχές στην κεντρική Λευκάδα (λογικό), και αφετέρου προσθέτουν και 2 περιοχές που ξεκινούν από τα ορεινά με όριο παραλίες στα δυτικά! Η μία είναι η πλαγιά μεταξύ Κομηλιού, Δραγάνου και παραλίας στη ΝΔ Λευκάδα. Η άλλη είναι η περιοχή από Αθάνι - Άγιο Πέτρο μέχρι το Ακρωτήρι, όπου στο ύψος του Αθανίου υπάρχει ήδη ανάγκη χάραξης νέου ασφαλούς, σύγχρονου, ασφαλτοστρωμένου δρόμου προς τις δυτικές παραλίες και αξιοθέατα (στη θέση του σημερινού αγροτικού, περιφερειακού δρόμου).
Σχεδιάζεται άραγε, για να μην υπάρχει σύγκρουση χρήσεων, να ανακόψουν τον de facto τουρισμό από όλο τον κόσμο προς τις παραλίες; για να στείλουν τα υπό εξαφάνιση κοπάδια; Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να αναγεννηθεί η κτηνοτροφία στη Λευκάδα, οι ανάγκες της θα εξυπηρετούνται όλο και περισσότερο από τη γειτονική περιοχή της Στερεάς Ελλάδας. Είναι προφανές ότι αυτές οι κτηνοτροφικές περιοχές πρέπει να περιοριστούν σε στενότερα, ρεαλιστικά ορεινά όρια.

2γ. Με βάση τα παραπάνω δείγματα, ο μη προσδιορισμός σε αυτή τη μελέτη της χωροθέτησης των εγκαταστάσεων ΑΠΕ αφενός και αφετέρου η προώθηση εγκαταστάσεων μονάδων βιοαερίου στους χώρους παραγωγής βιοαερίου (κτηνοτροφικές μονάδες) εμπνέουν περαιτέρω ανησυχία για τη μοίρα που επιφυλάσσουν στο Αθάνι. Ανησυχία για την ανισόρροπη ανάπτυξη που προωθεί η μελέτη, προορίζοντας κάποιες περιοχές σε ακραία υπερεκμετάλλευση-υπερτουρτουρισμό και κάποιες άλλες σε απορρόφηση των οχληρών υποδομών. Θα είναι κατάφωρα άνιση η μεταχείριση των πολιτών, αν η τουριστική ανάπτυξη κάποιων τμημάτων του νησιού αποβεί σε υποανάπτυξη άλλων. Είναι προφανές ότι το ζητούμενο είναι ήπια τουριστική ανάπτυξη του Αθανίου, όπως ήπια εξάλλου πρέπει να είναι για όλο το νησί.
Και μάλιστα ένας τέτοιος σχεδιασμός για το Αθάνι θα έπρεπε να περιλαμβάνει και αγροτουρισμό, πχ στον ελαιώνα στα “Πηγάδια” [όπου ενδεικτικά θα μπορούσε: α)φοιτητές από την Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης να φιλοξενούνται σε μικρούς ξενώνες και να συμμετέχουν στο ελιομάζεμα τον χειμώνα, β)να αναδειχθεί το δίκτυο παραδοσιακών πηγαδιών σε πόλο έλξης κλπ]. Δυνατότητες υπάρχουν…

Καταλήγοντας, η μελέτη αυτή παραβαίνει τις ίδιες τις αρχές που, όπως ομολογεί, οφείλουν να την διέπουν (σελ.8, §6, 8, 9):
– παραβαίνει την “αρχή της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κάθε υπο-περιοχής”,
– παραβαίνει την αρχή ότι ο” καθορισμός χρήσεων γης έχει ως γνώμονα την ποιοτική διαβίωση των κατοίκων”,
– παραβαίνει την “αρχή της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότιμης αντιμετώπισης των πολιτών”,
– παραβαίνει την αρχή ότι “ο σχεδιασμός του χώρου οφείλει να συγκλίνει τυχόν χάσματα και να δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους τους πολίτες για τη χρήση της γης”.
Επομένως πρέπει να επανασχεδιαστεί σεβόμενη στην πράξη τις παραπάνω αρχές και στηριζόμενη σε αντικειμενικά δεδομένα επιστημονικών ερευνών.