ΤΠΣ ΔΗΜΟΥ ΝΟΤΙΟΥ ΠΗΛΙΟΥ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ενεργειακή πολιτική (διαφάνεια 25 της μελέτης)
Σενάριο 1 Σενάριο 2 Σενάριο 3
Δεν προβλέπονται δράσεις για την ανάπτυξη και χωροθέτηση έργων και δραστηριοτήτων ΑΠΕ. Χωροθέτηση μικρής κλίμακας έργων ΑΠΕ με έμφαση στις μικρές υδροηλεκτρικές μονάδες στα ποτάμια ρέματα του Πηλίου. Χωροθέτηση μικρών φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων χαμηλής όχλησης στις περιοχές Συκής, Προμυρίου και Καλαμακίου.
Υιοθέτηση γενικής πολιτικής σταδιακής ενεργειακής μετάβασης με στόχο τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης. Ομοίως με το σενάριο 2.

Αναβάθμιση δικτύων διανομής ενέργειας. Προώθηση της υπογειοποίησης των εναέριων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.
Δεν υιοθετούνται νέες πολιτικές περί ενεργειακής αυτονομίας. Εξασφάλιση ενεργειακής αυτονομίας των δημοσίων κτιρίων και ενίσχυση των τοπικών ενεργειακών κοινοτήτων.
Εγκατάσταση έξυπνων ενεργειακών μετρητών.
Ανάπτυξη υποδομών ηλεκτροκίνησης με δημιουργία
σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Ομοίως με το σενάριο 2.

Υδροηλεκτρικά: Το Ν. Πήλιο έχει πολλούς χειμάρρους, αλλά κανένα υδατόρεμα σταθερής ροής. Επομένως, δεν μπορούμε να μιλάμε για «ποτάμια» διότι απλά δεν υπάρχουν.
Ένα Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ) περιλαμβάνει σημαντικά έργα πολιτικού μηχανικού καθώς και σημαντικό ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό (βλέπε εικόνα παρακάτω). Η κατασκευή του φράγματος το οποίο σταματά τη ροή του ποταμού, συγκρατεί το νερό αποθηκεύοντάς το, δημιουργώντας δηλαδή τον ταμιευτήρα ώστε να ανεξαρτητοποιήσει την παραγωγή ενέργειας από τη φυσική διακύμανση της ροής του υδατορέματος. Εάν το ΥΗΕ είναι σε απομακρυσμένη θέση, το παραγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα - λόγω της ανάγκης μεταφοράς του σε μεγάλες αποστάσεις υφιστάμενο τις λιγότερες δυνατές απώλειες - μετασχηματίζεται σε ρεύμα υψηλής τάσης και αυτό μεταφέρεται μέσω των γραμμών μεταφοράς.

Ανάλογα με την εγκατεστημένη ισχύ των υδροστροβίλων τα ΥΗΕ χωρίζονται σε μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (μΥΗΕ) - αν αυτή δεν ξεπερνά τα 15[MW] - και σε μεγάλα αν την ξεπερνά. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των μΥΗΕ είναι ότι μπορούν εύκολα να συνδυαστούν με άλλες διευθετήσεις π.χ. ύδρευσης ή άρδευσης. Μπορούν δηλαδή να αξιοποιηθούν υπάρχοντα αρδευτικά ή υδρευτικά φράγματα και με μικρές τροποποιήσεις να παράγουν και ενέργεια. Στην επικράτεια Ν. Πηλίου υπάρχει ένα τέτοιο φράγμα, στη θέση Παναγιώτικο αλλά με δομικά προβλήματα (υπάρχει ρήγμα και το φράγμα χάνει νερό). Μικρό ΥΗΕ στη Θεσσαλία υπάρχει στη θέση Σμόκοβο στην Π.Ε. Καρδίτσας. Λειτουργεί από το 2008 και έχει ισχύ 10,4MW. Ο ταμιευτήρας του έχει χωρητικότητα 237.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Σε σύγκριση, το φράγμα στο Παναγιώτικο έχει χωρητικότητα 1.620.000 κυβικά μέτρα νερού (δηλαδή το 0,7% της χωρητικότητας στου φράγματος στο Σμόκοβο). Και το Παναγιώτικο είναι πιθανά η καλύτερη θέση για ταμιευτήρα. Επομένως, οι δυνατότητες για υδροηλεκτρικά έργα στο Νότιο Πήλιο είναι εξαιρετικά περιορισμένες.

Φωτοβολταϊκά και Αιολικά Πάρκα: Το ΦΕΚ 374/Δ/1980 (και οι τροποποιήσεις του) έχει κηρύξει όλους τους οικισμούς του Πηλίου ως Παραδοσιακούς και έχει θεσμοθετήσει ειδικούς όρους και περιορισμούς στη δόμηση όχι μόνο εντός των οικισμών αλλά σε όλη την εδαφική έκταση του Πηλίου. Οι οικισμοί του Δήμου Ν. Πηλίου ανήκουν στην ομάδα ΙΙ του ΦΕΚ (δηλαδή σε αυτούς που παρουσιάζουν ελάχιστες αλλοιώσεις) εκτός από τα Καλά Νερά, την Αγία Κυριακή και τον Πλατανιά που ανήκουν στην ομάδα ΙΙΙ του ΦΕΚ (δηλαδή σε αυτούς με περισσότερες αλλοιώσεις). Οι όροι και περιορισμοί εντός των οικισμών είναι από τους πιο αυστηρούς που υπάρχουν στη χώρα, για τη διατήρηση του παραδοσιακού τους χαρακτήρα. Εκτός ορίων/ρυμοτομικού ισχύουν οι όροι του ΦΕΚ 538/Δ/1978 για την εκτός σχεδίου δόμηση. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο νομοθέτης δεν συμπεριέλαβε το άρθρο 4 του ΦΕΚ538 στο Διάταγμα Πηλίου που αφορά βιομηχανικές εγκαταστάσεις, θεωρώντας προφανώς μη αρμόζουσα τέτοιου είδους δόμηση στο Πήλιο. Και τα Φ/Β και Αιολικά Πάρκα είναι βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Αυτό δεν είναι περίεργο αν λάβει κανείς υπόψη του ότι το Πήλιο είναι θεσμοθετημένο ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλους (ΤΙΦΚ) με το ΦΕΚ 652/Β/1976 και χαρακτηρίζεται από το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο για τη Θεσσαλία (Αναθεώρηση) ως «Τοπίο Εθνικής Αξίας». Άλλωστε και το άρθρο 24 παράγραφος 6 του Συντάγματος όπου καθιερώνονται οι αρχές για την προστασία του πολιτιστικού και του φυσικού περιβάλλοντος λέει ότι «η προστασία δεν περιορίζεται στους παραδοσιακούς οικισμούς ... αλλά εκτείνεται εκτός αυτών όταν εμπίπτουν σε ευαίσθητα οικοσυστήματα ή τελούν υπό ειδικής προστασίας» όπως είναι η περίπτωση του Πηλίου.
Δεν αμφισβητούμε ότι η ενεργειακή μετάβαση είναι εθνικός και Ευρωπαϊκός στόχος, όμως η εκπλήρωση αυτού του στόχου δεν μπορεί να γίνεται με την καταστροφή αναντικατάστατων εθνικών πόρων όπως το τοπίο του Πηλίου και με την παραβίαση του Συντάγματος. Τη στιγμή μάλιστα που δεν έχει κανένα νόημα η δημιουργία πρόσθετης Φ/Β και Αιολικής δυναμικότητας, πριν η χώρα αναπτύξει αποθηκευτική δυναμικότητα. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση 2024 του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), στην Ελλάδα, η εγκατεστημένη ισχύς από φωτοβολταϊκά και αιολικά διπλασιάστηκε σε τέσσερα μόλις χρόνια, και οι ΑΠΕ καλύπτουν σχεδόν το 50% της παραγωγής του διασυνδεδεμένου συστήματος ηλεκτρισμού της χώρας, όταν ο στόχος για 100% κάλυψη είναι για το 2035 (δηλαδή πάμε πολύ πιο γρήγορα από το στόχο).
Ταυτόχρονα έχουμε μηδενική εγκατεστημένη δυναμικότητα αποθήκευσης. Αυτό αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια του συστήματος σε περιόδους όπου υπάρχει αυξημένη παραγωγή (π.χ. το καλοκαίρι) και μειωμένη κατανάλωση, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε black out. Μέχρι τώρα το σύστημα λειτουργεί με τη μεταφορά ενέργειας (μέσα στην Ελλάδα αλλά και στα Βαλκάνια) και με το ρυθμιστικό ρόλο των θερμοηλεκτρικών μονάδων. Όμως το διακρατικό σύστημα μεταφοράς ενέργειας στα Βαλκάνια είναι ανεπαρκές (λίγες συνδέσεις σε σύγκριση με την κεντρική Ευρώπη) και δεν μπορεί να διοχετεύσει μεγάλες ποσότητες ενέργειας σε άλλες χώρες όταν αυτές δεν χρειάζονται στην Ελλάδα. Γι΄ αυτό, έχουν υπάρξει και ουκ ολίγες περιπτώσεις που οι παραγωγοί ΑΠΕ έχουν αποκλειστεί από το σύστημα (δηλαδή δεν έχει καταφέρει το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας να αυτορυθμιστεί). Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντικό να εγκατασταθεί ικανή αποθηκευτική δυναμικότητα πριν προχωρήσουμε σε περισσότερες ΑΠΕ.
Αντί λοιπόν για Φ/Β και Αιολικά Πάρκα διασυνδεδεμένα στο σύστημα (δηλαδή βιομηχανικού τύπου εγκαταστάσεις) προτείνουμε οι μελετητές να υιοθετήσουν την προσέγγιση της «αυτοπαραγωγής», δηλαδή αυτόνομα συστήματα ΑΠΕ όπου η παραγόμενη ενέργεια θα καταναλώνεται επί τόπου. Αυτά μπορούν να αφορούν συγκεκριμένες υποδομές (π.χ. κτήρια), ή ακόμη και μικρές Φ/Β μονάδες με δυναμικότητα αποθήκευσης που μπορεί να τροφοδοτούν μία ξενοδοχειακή μονάδα ή έναν μικρό οικισμό. Το πλεονέκτημα είναι ότι δεν συμβάλουν στην αστάθεια του δικτύου, και δεν χρειάζονται επενδύσεις σε νέα δίκτυα μέσης τάσης για τη μεταφορά της ενέργειας.
Υπογειοποίηση δικτύων: Είναι λάθος που δεν προτείνεται σε κάθε ένα από τα σενάρια, διότι ήδη ο ΔΕΔΔΗΕ έχει αναγνωρίσει τα προβλήματα αξιοπιστίας του εναέριου δικτύου μέσης τάσης και έχει ξεκινήσει την υπογειοποίηση. Το πρόβλημα είναι μέγιστης σημασίας - ανεξαρτήτως του σεναρίου ανάπτυξης που θα επιλεγεί – διότι ακόμη και στο σενάριο μηδενικής ανάπτυξης η αξιοπιστία του δικτύου είναι θέμα συγκράτησης του πληθυσμού.
Ενεργειακή αυτονομία των δημόσιων κτηρίων: Επίσης λάθος είναι που δεν προτείνεται η ενεργειακή αυτονομία των κτηρίων του Δήμου και υποδομών (π.χ. αντλιοστάσια) σε κάθε σενάριο. Θα μπορούσε εύκολα να επιτευχθεί με αυτόνομα Φ/Β συστήματα και μια μικρή (οικιακή ανεμογεννήτρια) συμπληρωματικά για το χειμώνα. Υπάρχουν δε πλείστα χρηματοδοτικά εργαλεία για να εντάξει κανείς αυτά τα έργα. Είναι δε σημαντικό να περιοριστούν τα έξοδα του Δήμου για ενέργεια (όχι μόνο στα κτήρια αλλά και στα αντλιοστάσια), καθώς πρόκειται για ένα μικρό Δήμο με περιορισμένα οικονομικά. Το μόνο πρόβλημα θα ήταν πώς θα ξεπεραστούν οι περιορισμοί του Διατάγματος Πηλίου (ΦΕΚ 374/Δ/1980) το οποίο ορίζει ότι «υπεράνω του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή πλην στέγης, καπνοδόχων και αεραγωγών. .... επιτρέπεται η εγκατάστασις ηλιακών θερμοσιφώνων – υπό την προϋπόθεσιν ότι θα ενσωματώνονται εις την στέγην ..... ακολουθούντες απολύτως την κλίσιν της». Φωτοβολταϊκά δεν υπήρχαν στο μακρινό 1980, αλλά προφανώς η ίδια διάταξη ισχύει και γι’ αυτά. Υπάρχουν όμως τεχνολογίες σήμερα (όπως π.χ. Φ/Β κεραμίδια) που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε να τηρείται και το πνεύμα και το γράμμα του νόμου. Καλούμε λοιπόν τους μελετητές να σκεφτούν σοβαρά της ενσωμάτωση αυτής της κατεύθυνσης πολιτικής και στα 3 σενάρια.