Όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν δύο ΓΠΣ για τον Δήμο. Το πρώτο αποτελεί το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Δημοτικής Ενότητας Πανοράματος το οποίο εγκρίθηκε με την Υπουργική Απόφαση αρ. 54540/2063/31.03.1994 (ΦΕΚ 355/Δ΄/14.04.1994) «Έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) οικισμού Πανοράματος της Κοινότητας Πανοράματος (Ν. Θεσσαλονίκης)». Το Δεύτερο αποτελεί την Αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) της Δημοτικής Ενότητας Πυλαίας του Δήμου Πυλαίας - Χορτιάτη (Ν. Θεσσαλονίκης) με αριθμό ΦΕΚ 123/ΑΑΠ/9-6-2017 το οποίο είχε αρχικά το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Πυλαίας (ΦΕΚ 47/Δ/26-1-1988). 

Η Δημοτική Ενότητα Πανοράματος αποτελείται, κυρίως βάσει των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών της περιοχής προσαρμοσμένων στο νομοθετημένο πλαίσιο διαφόρων φάσεων ανάπτυξης του αρχικού οικισμού, από 5 πολεοδομικές ενότητες: 

●       Παλαιός οικισμός. Με την υπ’ αριθμ. 79374/18-8-1949 Απόφαση Υπουργού Γεωργίας (ΦΕΚ 138Β’/23-8-1949) κυρώθηκε η οριστική διανομή του συν/σμού Πανοράματος και συμπληρώθηκε με την υπ’ αριθμ. 95212/5-11-1969 (ΦΕΚ 259Β’/14-4-1970) Απόφαση Νομάρχη Θεσσαλονίκης, με Σ.Δ. 0,6. 

●       Τμήμα του οικισμού πολεμιστών Ν.751 και δραμινών πυροπαθών βρίσκεται δυτικά της ΠΕ.1 και μέχρι του φυσικού ορίου του ρέματος Κιλκί Ντερέ, το υπόλοιπο τμήμα του οικισμού βρίσκεται από το ρέμα και Ν-Δ της ΠΕ-2 όπως εγκρίθηκαν με το από 26-8-1959 Βασιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 154Α’/6-8-1959) με Σ.Δ. 0,4. 

●       Οικισμός έφεδρων αξιωματικών που βρίσκεται δυτικά της ΠΕ-3 και εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 117054/15-12-1969 Απόφαση Νομάρχη Θεσσαλονίκης (ΦΕΚ 9Δ’/21-1-1970) με Σ.Δ. 0,4. 

●       Οικισμός τοπογράφων όπως εγκρίθηκε με το από 22-11-1968 Βασιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 206Δ’/31-12-1965) με Σ.Δ. 0,4. 

Οι εντός σχεδίου περιοχές, έχουν πλέον ελάχιστες αδόμητες εκτάσεις. Στις εκτός σχεδίου περιοχές παρατηρήθηκε έντονη δόμηση στις προηγούμενες δεκαετίες. 

Η Δημοτική Ενότητα Πυλαίας είναι μια ιδιαίτερα αναπτυσσόμενη περιοχή που λειτουργεί ως υποδοχέας σημαντικών εγκαταστάσεων διαφόρων κλάδων του τριτογενούς τομέα, κυρίως όμως της κατοικίας, στα πλαίσια της διαδικασίας προαστιοποίησης που χαρακτηρίζει ευρύτερα την ελληνική κοινωνία. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται στο ρυθμό αύξησης του πληθυσμού του, ο οποίος είναι προϊόν του ρεύματος μετεγκατάστασης κατοίκων από άλλους δήμους, λόγω των ευκαιριών για υψηλού επιπέδου κατοικία και καλύτερη ποιότητα διαβίωσης που παρέχει το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον της Δημοτικής Ενότητας Πυλαίας. 

Η υφιστάμενη οικιστική διάρθρωση της Δημοτικής Ενότητας Πυλαίας συγκροτήθηκε διαχρονικά και αποτελείται από τέσσερα τμήματα που αποτελούν την εντός σχεδίου περιοχή της Δημοτικής Ενότητας. Πρόκειται για τρεις περιοχές (οικιστικές ενότητες) που εντάχθηκαν με διατάγματα ρυμοτομίας κατά τα έτη 1954, 1958 και 1965, καθώς και από μία επέκταση που θεσμοθετήθηκε με το ΓΠΣ του 1987 συνολικής έκτασης 291,72 Ηa. Επιπλέον, υπάρχουν ακόμα δύο οικιστικές περιοχές  με εγκεκριμένο σχέδιο με τοπικά ρυμοτομικά σχέδια σε απόσταση 1,5 χλμ. από τον κύριο οικισμό της Πυλαίας. 

Οι οικισμοί αποτελούν τις κατεξοχήν οργανωμένα δομημένες περιοχές της ΔΕ Χορτιάτη. Οι τρεις οικισμοί, το Ασβεστοχώρι, η Εξοχή και ο Χορτιάτης, βρίσκονται στην στενή πεδινή ζώνη που διαμορφώνεται κατά μήκος του οδικού άξονα της  επαρχιακής οδού 2. Ο δε οικισμός του Φιλύρου αναπτύσσεται στην πεδινή ζώνη βόρεια του ίδιου οδικού άξονα. 

Δόμηση εκτός σχεδίου εντοπίζεται στην περιοχή κατά μήκος των κύριων οδικών αξόνων. Πρόκειται κυρίως για νεόδμητες κατοικίες με κάποια επαγγελματική δραστηριότητα. Ιδιαίτερα στο δρόμο από Ασβεστοχώρι για Ρετζίκι (Πεύκα) έχει αναπτυχθεί στη βόρεια πλευρά του ένα συνεχές μέτωπο κατοικιών. Επίσης στο πλάτωμα της γεωργικής γης, βόρεια του οικισμού Χορτιάτη, εντείνεται τα τελευταία χρόνια η ανέγερση κατοικιών. Στην περιοχή Ισενλί υπάρχει η έκταση του Οικοδομικού Συνεταιρισμού των Μηχανικών «Κισσός Α.Ε.» με εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη και υλοποιημένη ρυμοτομία, αλλά λόγω νομικών προβλημάτων έχουν κατασκευασθεί ελάχιστα κτίρια. 

Το μικρό παράκτιο τμήμα του Δήμου και ειδικότερα η έκταση μέχρι την παλιά εθνική οδό ΘεσσαλονίκηςΘέρμης, έχει σημασία σε σχέση με το μέγεθός του, όσον αφορά τις χρήσεις γης που συγκεντρώνει και που το καθιστούν σημείο αναφοράς για το σύνολο της χωρικής ενότητας ΠΣΘΠΖΘ, αποτελώντας τον κυριότερο πόλο συγκέντρωσης χρήσεων του τριτογενή τομέα της Θεσσαλονίκης (υπηρεσίες, γραφεία, αστικές εξυπηρετήσεις, μεγάλα εμπορικά κέντρα και πολυκαταστήματα, αναψυχή, Τεχνόπολη, μεγάλες μονάδες περίθαλψης, ξενοδοχεία κοκ) με υπερτοπική εμβέλεια και έντονες ροές επισκεψιμότητας και προσέλκυσης κοινού. Επιπρόσθετα, από το νότιοδυτικό τμήμα διέρχονται και οι βασικοί οδικοί άξονες από και προς την Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής, καθιστώντας την νότια είσοδο του ΠΣΘ και δημιουργώντας ταυτόχρονα τους αντίστοιχους υψηλούς κυκλοφοριακούς φόρτους.

Η παραπάνω περιοχή συγκέντρωσης υπερτοπικών χρήσεων εμπίπτει χωρικά στην Δημοτική Ενότητα Πυλαίας, η οποία είναι και η μόνη ΔΕ του Δήμου που συγκεντρώνει αντίστοιχες χρήσεις, καθώς οι άλλες δύο ΔΕ αποτελούν κατά κύριο λόγο περιοχές κατοικίας. Όπως έχεις ήδη αναφερθεί ο Δήμος ΠυλαίαςΧορτιάτη στο σύνολό του υπήρξε ο υποδοχέας σημαντικού ποσοστού πληθυσμού του ΠΣΘ που μετακινήθηκε εσωτερικά από τις κεντρικότερες περιοχές του ΠΣΘ προς τους περιμετρικούς Δήμους, γεγονός που οδήγησε σε έντονες πιέσεις για δόμηση κατοικίας στους οικισμούς του Δήμου και ενέτεινε τις καθημερινές ροές κυκλοφορίας και μετακινήσεων από και προς το υπόλοιπο ΠΣΘ. Τα παραπάνω οδήγησαν με τη σειρά τους και σε σημαντική αύξηση των αξιών γης, κατά κύριο λόγω στις ΔΕ Πανοράματος και Πυλαίας, και δευτερευόντως στους οικισμούς της ΔΕ Χορτιάτη, σε συνάρτηση με την προφανή μείωση της διαθέσιμης γης μετά τους έντονους ρυθμούς ανοικοδόμησης και την εξάντληση των εντός ορίων οικισμών διαθέσιμων εκτάσεων για δόμηση κατοικίας, κυριότερα στους οικισμούς Πυλαίας και Πανοράματος. 

Παρακάτω δίνονται διάφορες σημειακές θεσμοθετημένες πολεοδομικές ρυθμίσεις εντός της περιοχής μελέτης: 

●       Υπουργική Απόφαση 50282/2402/8-5-2002 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου Πυλαίας για την ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων «Πειραματικού Γυμνασίου-Λυκείου (με τμήματα αθλητικής διευκόλυνσης)» και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 449/Δ/29-5-2002).

●       Υπουργική Απόφαση 1093/240/06-02-1996 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχή του Δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) για τον καθορισμό «χώρου ανέγερσις ξενώνος-αναρρωτηρίου για καρκινοπαθείς» και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 183/Δ/27-2-1996).

●       Υπουργική Απόφαση 106763/7423/20-12-1996 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) για τον καθορισμό χώρου ανέγερσις κέντρου επαγγελματικής κατάρτισης της εταιρείας Σπαστικών Βορ. Ελλάδος και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 96/Δ/14-2-1997).

●       Π.Δ. 28-7-1989 «Καθορισμός χώρου στην εκτός σχεδίου περιοχή Δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) για την ανέγερση κτιρίου Ινστιτούτου Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (Ι.Τ.Σ.Α.Κ.) και αθλητικών εγκαταστάσεων και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 530/Δ/25-8-1989).

●       Π.Δ. 4-7-1980 «Περί καθορισμού χώρου για την ανέγερση κτιρίου Ιδρύματος Αναπήρων Παίδων στην Πυλαία Θεσσαλονίκης», (ΦΕΚ 424/Δ/9-8-1980).

●       Υπουργική Απόφαση 74168/3603/13-6-1996 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) για τον καθορισμό χώρου ανέγερσις κτιριακών εγκαταστάσεων Ε.Κ.Α.Β. (Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας), παιδικού σταθμού και γηπέδου καλαθόσφαιρας και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 764/Δ/19-7-1996).

●       Π.Δ. 5-9-2001 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχή του Δήμου Πυλαίας για τον καθορισμό χώρου ανέγερσης κτιριακών εγκαταστάσεων 2ης Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (Ε.Μ.Α.Κ.) θέσπιση όρων και περιορισμών δόμησης στο χώρο αυτό και τροποποίηση του εγκεκριμένου τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου του χώρου ανέγερσης των εγκαταστάσεων του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (Ε.Κ.Α.Β.)», (ΦΕΚ 770/Δ/18-9-2001).

●       Π.Δ. 19-10-2011 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου σε εκτός σχεδίου περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Πυλαίας του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη (Ν.Θεσ/νίκης) για τον καθορισμό χώρου εγκαταστάσεων δημοτικών υπηρεσιών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης¨, (ΦΕΚ 317/ΑΑΠ/9-11-2011).

●       Υπουργική Απόφαση 77635/5367/21-9-1995 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός (77635/5367/21-09-95) σχεδίου περιοχή του Δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) για τον καθορισμό χώρου μετεγκατάστασης Ευρωπαϊκού Κέντρου Ανάπτυξης Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP) και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 844/Δ/2510-1995).

●       Π.Δ. 25-5-1989 «Έγκριση του ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός σχεδίου περιοχή δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης) για τον καθορισμό χώρου ανέγερσης Ανωτέρας Σχολής Πολέμου και του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Εκπαίδευσης και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού», (ΦΕΚ 413/Δ/16-6-1989). 

●       Απόφαση Νομάρχη 29/28686/ΠΣΚ/1323/2-10-1998 «Καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης γηπέδου για την ανέγερση αθλητικών εγκαταστάσεων στην εκτός σχεδίου περιοχή Δήμου Πυλαίας (Ν. Θεσσαλονίκης)», (ΦΕΚ 850/Δ/23-10-1998).

●       Υπουργική Απόφαση 6292/18-4-2012 «Χωροθέτηση Τουριστικού Λιμένα Πυλαίας», (ΦΕΚ 160/ΑΑΠ/8-5-2010).

●       Π.Δ. 7-8-2001 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχή των Δήμων Πυλαίας και Θέρμης για τον καθορισμό χώρου ανέγερσης κτιριακών εγκαταστάσεων του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης», (ΦΕΚ 750/Δ/12-92001).

●       Υπουργική Απόφαση 16965/2002 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου σε εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχή του δήμου Χορτιάτη (Ν. Θεσ/κης) για τον καθορισμό χώρου ανέγερσης δημοτικού σχολείου και χώρου στάθμευσης και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης αυτού»,  ΦΕΚ 876/Δ/9-10-2002.

●       ΚΥΑ 16966/2002 «Έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου σε εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχή του δήμου Χορτιάτη (ν. Θεσ/κης) για τον καθορισμό χώρων ανέγερσης γυμνασίου - λυκείου, δημοτικού γυμναστηρίου, χώρου στάθμευσης και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης», ΦΕΚ 881/Δ/10-10-2002.

●       Απόφαση Νομάρχη ΔΠ/ΠΜ/ΟΙΚ.46081 «Χαρακτηρισμός χώρου για ανέγερση 2θέσιου Νηπιαγωγείου στο Ασβεστοχώρι Ν. Θεσ/νίκης», ΦΕΚ 78/Δ/19-2-1986.

●       Απόφαση Νομάρχη Δ.Π.40107 «Περί χαρακτηρισμού χώρων για την ανέργεση βιβλιοθήκης Πολιτιστικού Κέντρου και Κοινοτικού Καταστήματος Κοινότητας Φιλύρου Ν.Θεσ/νίκης», ΦΕΚ 57/Δ/4-2-1981.